Ægir - 01.02.1933, Blaðsíða 21

ÆGIR
63
Sé saltið í báðum sýnishornunum reikn-
að í prósent af þurefni fisksins verða
útkomurnar þessar:
Brúni fiskurinn 34,9°/0 NaCl
Rauði fiskurinn 31,9°/o NaCl.
Rauði fiskurinn er þannig bæði vatns-
meiri og ver saltaður og því hentugri
fyrir gerlagróður en sá brúni.
Nú var gerð smásjárrannsókn ábrúnu
dilunum og kom þá í ljós, að þeir voru
gerðir af ótal mörgum brúnum gróum
(konidier), sem voru 4—5 r\ í þvermál
(1 r\ = ’/iooo mm), og lágu þau ýmist
einstök eða í keðjum. Auk gróanna
fundust einnig brot af sveppvef (myzel),
svo að hér var greinilega um einhverja
svepptegund að ræða.
Frá einum dökka dílnum á fiskinum
var sáð út á kjötsoð-agar1, sem i var
15°/o NaCl. Var sáð í tvö glös og annað
sett við 22° C (glas nr. 1) en hitt við 29°
(glas nr. 2). Eftir fáa daga var kominn
greinilegur sveppgróður i glas nr. 1, og
nokkrum dögum seinna var hann orð-
inn dökkbrúnn. Við smásjárrannsókn
reyndist þessi gróður eins gerður og díl-
arnir á fiskinum. í glasi nr. 2 sást fyrst
vöxtur eftir rúmar 2 vikur, og var hann
gerður af hvítum selluhrúgum, sem voru
mjög lítið farnar að ála og mynduðuekki
ný gró fyr en þær voru settar við
lægra hitastig. Bendir þetta á, að hér hafi
fyrst að eins verið um selluskiftingu að
ræða, en sveppvefur og ný gró fyrst geta
myndast, þegar hitinn var lækkaður.
Við stofuhita óx sveppurinn ekki eins
vel og við 22° C og bendir það á, að hent-
ugasti hitinn fyrir hann sé 20—25° C.
Til þess að athuga betur lifnaðarhætti
1) Agar (substrat) er »jarövegur« sá, sem
smásæjum rotplöntum er sáð í (t. d. kjöt, fisk-
ur o. s. frv.) við vísindalegar rannsóknir.
sveppsins, var hann þessu næst ræktað-
ur i svo nefndu »Fugtig Kammer«. Ætið,
sem ræktað var á, var fisk-agar með 10%
NaCl. Ræktaðvar við 22° C. ogvargróð-
urinn athugaður í smásjá og teiknaður
á hverjum degi. Mynd 1 sýnir gróin,
þegar þeim var sáð. Mynd 2 sýnir gróð-
urinn eftir einn dag; hafa gróin þá
tekið í sig vatn og eru að byrja að ála.
Á mynd 3 er tveggja daga gamall gróð-
ur og á mynd 4 þriggja daga; eru þá
sveppþræðirnir orðnir langir og skiptir
(septeret) og farnir að mynda ný gró.
Eins og myndin sýnir, þá myndast gró-
in í keðjum, þannig að yzta gróið er
elzt. Geta keðjurn'ar orðið mjög lang-
ar, allt að 40—50 gró, og erfjöldi gró-
anna í hverri keðju oftast margfeldi af
4 (4, 8, 12 o. s. frv.). Gró-keðjurnar
falla siðan af og detta í sundur og gró-
in ála eins og áður var sýnt. Er þar
með sýndur lífsferill sveppsins í hrein-
rækt, og getur hann tæpast einfaldari
verið.
Á fisk-agar með 10°/o NaCl myndar
sveppurinn brúnar breiður, nálægt 1
mm i þvermál; við 15 og 20°/o NaCl verða
þær ekki alveg svo stórar. Eru breið-
urnar þétt settar löngum gró-keðjum,
en frá þeim stafar brúni liturinn. Á mynd
5 er sýnd ein slík breiða, og gefur hún
um leið hugmynd um, hvernig sveppur-
inn vex á fiskinum.
Til þess að rannsaka vöxt sveppsins
á mismunandi söltu æti, var honum sáð
á fisk-agar með 0,5, 5, 10, 15, 20 og
25°/o af venjulegu matarsalti í, o g var
vöxtur hans eins og eftirfarandi tafla
sýnir. Á töflunni táknar mínus (-t-) engan
vöxt, þ. e. gróin hafa ekki álað, plús
(-f) merkir að gróin hafi álað og tveir
plúsar (++) merkja að auk þess hafi
myndast ný gró. Ræktað var allan tím-
ann við 22° C.