Ægir - 01.06.1936, Síða 13

Æ G I R
131
Borgundarhólmur.
Af öllum hinum fögru eyjum Dan-
merkur, mun Borgundarhólmur einna
tilkomumest. Flatarmál eyjunnar eru 226
enskar fermílur og íhúatala 45 þúsund-
ir manna. Málið, sem eyjarskeggjar tala
er ólíkt öðrum mállýzkum Danmerkur;
hafa menn reynt að varðveita það og
hefur það tekist furðanlega. Leikrit eru
samin á daglegu máli, kvæði ort ogsung-
in og í barnaskólum er ekki unuið gegn
mállýzkunni, heldur þvert á móli kapp-
kostað, að hún megi haldast. Þjöðskáld
Borgundarhólms er nú fiskimaðurinn,
málarinn, veilingamaðurinn og rithöf-
undurinn II. P. Maagensen og á hann
heima i Gudhjem, litlu þorpi á norður-
strönd eyjarinnar. Hann skrifar oft á
eyjarmálinu í Rönneblöðin og hvetur
menn lil að varðveita það.
Síldveiði er mikill þáttur í atvinuu-
lífi eyjarskeggja, og reykta síldin er fræg,
(de dajlia valsajnada sill). Þeir trúa ekki,
að nokkur sá Dani sé til, sem ekki finn-
ur muninn á síld, sem reykt er við sag
og þeirra síld, sem reykt er við elnivið.
Iðnaður er mikill (leirvöru, terracotta)
og grjótnám. Frá Borgundarhólmi eru
stærstu granitsteinarnir í hrúnni yfir
Litlahelti, en slærsti granitkletturinn, sem
þaðan hefur verið sendur var sá, sem
hinn mikli minnisvarði Niels Finsens
var höggvinn úr, i Kaupmannahöfn.
Borgundarhólms-klukkurnar, þekkja
margir íslendingar, þvf þær voru lil
skamms tíma víða hér í húsum og klukk-
an á ganginum í Menntaskólanum er
þaðan. Enn er sá iðnaður stundaður
þar, en nú munu að eins fáir menn
smíða slíkar klukkur, en 200 ára áhyrgð
mun fásl á þeim. (Ivlukkan í Mennta-
skólanum mun núvera um 00 áragömul).
Siglingamenn eru eyjarskeggjar miklir
og liafa ávalt verið taldir með beztu far-
mönnum Dana. Nokkrir íslendingar hafa
gengið á stýrimannaskólann í Rönne og
auk þess hafa íslendingar gengt þar em-
hættum.
Frá Borgundarhólmi voru gerð útskip
í verzlunarferðir til íslands, einkum
Norðurlandsins, Húsavíkur o. 11. staða;
voru það einkum Providentia og Valde-
mar, sem fóru þær ferðir — og varð ég
hissa, jiegar ég kom til Rönne og hyrj-
aði nám á stýrimannaskóla þar, 4. júlí
1890, hve margir könnuðust við Islaud
og þekktu þar menn og ýms málefni.
Ilvort það hefur verið af því, að ég
mætti þar meiri alúð en framandi sjó-
menn mæta almennt, þar sem þeir eng-
an þekkja, skal ósagt hér, getur einnig
verið af þvi, að hér bjó goll fólk oghýr.
Mér vitanlega hafa auk mín gengið á
Rönneskóla, Friðgeir Hallgrímsson skip-
stjóri, síðar kaupmaður á Eskifirði og
Guðmundur Kristjánsson skipstjóri, nú
kaupmaður í Keflavík. Friðgeir giftist
þar og var lengi búsettur í Rönne. Þeg-
ar ég kom þangað, var þar bæjarfógeti,
Olevarius, sem hafði verið sýslumaður
í Múlasýslu. Hann var giftur Þorgerði
systur Tómasar Hallgrímssonar, sem lengi
var læknir í Reykjavík, og í Svaneke
var Guðni Guðmundsson læknir, frá
Mýrum í Dýrafirði; hafði liann einnig
gegnt læknisstörfum hér í hæ i nokkur
ár. Faðir Riisbræðra var frá Borgundar-
hólmi, var fyrst skipstjóri og síðar verzl-
unarstjóri á Isafirði (gamli Riis). Lækn-
ir í Rönne er nú, Þórður Guðjohnsen
frá Húsavík; má af þessu sjá, að kunn-
ingsskapur hefur nokkur verið með ís-
lendingum og Borgundarhólmurum og
farið vel á.
A eyjunni er mjög heilnæmt, fáir sjúk-
dómar og fólk verður þar gamalt, eins