Ægir - 01.10.1939, Page 5

Æ G I R
219
nefnd verið, á aðgengilegan hátt úr
þangi, myndu fljóílega skapast mögu-
leikar til þess að nýta efni þetta til fleiri
hluta, en hér liafa verið taldir; má i þvi
sambandi benda á, að mannít mætti i
mörgum tilfellum nota i kemiskum iðn-
aði í slað glyserins. Um mannítmagn hrún-
þörunga gildir liið sama og áður hefir
verið hent á, að það er mjög hreytilegt
eftir tegund og árstíðum; það er lægst á
vorin en eykst stöðugt er á sumarið líður
og næir liámarki i ágústmánuði, eða allt
að 17% í suinurn tegundum.
Fucoidin er seigfljótandi kvoðukennt
efni og telst til sama efnaflokks og hlaup-
efnin, sem unnin eru úr agar-agar
og carragheen-þörungum (fjörugrösum).
Efni þetta er enn of lítt rannsakað til
þess að sagt verði um notagildi þess, en
sennilega verður engum vandkvæðum
bundið að skapa þvi markað á sama
liátt og hlaupefni carragheen-þörung-
anna, sem einkum er notað í matvæla-
iðnaðinum og kostar um 5 kr. kg. Fucoi-
din-innihald brúnþörunga er um 4—9%.
Laminarin er kolvetnissamband, sem
líkist mjög sterkju. Efni þetta inyndast
í þörungunum yfir sumarið og er hin
eiginlega forðanæring þeirra. Á iiaustin
er laminarin-innihaldið þess vegna lang
hæst, eða allt upp i 20%, en minnkar
smátt og smátt er á veturinn liður og er
óvera ein á vorin. Laminarin er það
efni þangsins, sem mest fóðurgildi hefir,
og verður þá ljóst, hversu óviturlegar
þær ráðstafanir eru að drýgja heyin í
liarðindum á vorin með nýteknu þangi,
i stað þess að afla þess á haustin, þegar
fóðurgildi þess er ólíkt meira. Úr lamin-
arin eru möguleikar til að vinna þrúgu-
sykur og alkóhól á sama liátt og efni
þessi eru unnin úr sterkju, en livort slík
vinnsla gæti haft hagnýta þýðingu er
enn órannsakað.
Þá liefir nú verið lýst nokkuð liráefna-
þýðingu þangsins til iðnreksturs, en þar
með eru ekki upptaldir allir möguleikar
til nýtingar jurtagróðurs sjávarins. Frá
fornu fari liafa sumar þangtegundir verið
notaðar til manneldis, má i þvi sambandi
minna á sölvaátið hér á landi. Þang
hefir og löngum verið notað sem á-
hurður og til skepnufóðurs. Áburðar-
gildi þangsins hyggist einkum á hinu háa
kalímagni þess, og er það þess vegna
talið gott áburðarefni fjrrir kartöflur og
aðra jarðarávexti, sem hafa meiri kali-
þörf en annar jurtagróður. Kalísam-
bönd þangsins liggja að mestu leyti fjæir
í vatnsupplej'sanlegu ástandi og koma
því að skjótum notum fyrir jarðveginn.
Aftur á móti er köfnunarefnis- og fosfór-
sýrumagn þangsins lágt og notast seint,
eða ekki fyr en þangið hefir náð að
rotna. Á seinni árum hefir verið tekin
upp fóðurmjölsvinnsla úr þangi, og er
nú eins og kunnugt er starfandi verk-
smiðja hér á landi, sem framleiðir þang-
mjöl. Það hefir hér að framan verið
vikið að fóðurgildi þangsins í sambandi
við kolvetnið, — laminarin, en auk þessa
þýðingarmikla næringarefnis inniheldur
þangmjöl um 7—8% af eggjahvitu og
tiltölulega mikið af joði, sem auðvitað
eykur gildi þess sem fóðurbætis. Loks
skal hent á að sumar þangtegundir inni-
lialda mikið af vitamin C, en of langt
mál yrði að fara nánar út í það í grein
þessari.
Heimildarit:
Tressler: Marine products of commerce.
New York 1923.
Guldbrand Lunde: Vár sjötang og dens
industrielle utnyttelse. Teknisk Ukeblad nr.
16 — 1937.
Ungewitter: Verwertung des Wertlosen. Berlin
1938.