Ægir - 01.10.1939, Side 11

Æ G I R
225
Fiskveiðar Færeyinga
og Danir.
Nýlega er komin út bók nokkur á islenzku.
er heitir Danmörk — Færeyjar — Grænland,
og er ávarp frá skipstjóra- og stýrimannafélagi
Færeyja. Er þar lýst útgerð Færeyinga við
Grænland og ljóslega bent á hverrar aðbúðar
jieir njóta við þær veiðar og jafnframt hvern-
ig danska stjórnin hefir þráskallast að verða
við réltmætum kröfum um að bæta aðstöðu
Færeyinga við Grænland. Eru Færeyingar sár-
óánægðir við Dani út af stirfni og skilnings-
leysi þeirra á öllu því, er viðkemur veiðum
Færeyinga við Grænland. Telja þeir að Græn-
landsveiðarnar gætu orðið miklu arðvænlegri,
ef Danir vildu leyfa þeim að veiða í landhelgi
og hafa aðgang að fleiri stöðum í landi en þeir
hafa nú. — í bókinni er einnig að finna nokkr-
ar frásagnir um viðskipti Færeyinga við græn-
lenzku lögregluna og Grænlendinga. Kennir
þar margra grasa og þykjast Færeyingar hart
leiknir. Enginn efast um það, nema senni-
lega Danir, að Færeyingum er það hin mesta
nauðsyn, að þeim sé gert eins auðvelt að
stunda Grænlandsveiðarnar og frekast er kost-
ur. —- Þess fær maður ekki dulist við lestur
þessarar bókar, að Færeyingar hafa tilhneig-
ingu ti! að lita á Grænlendinga eins og Stór-
Daninn lítur á Færeyinginn.
í bók þessari er kafli uin fiskveiðar Fær-
eyinga almennt. Vegna þess að íslendingar
munu ýmislegs vísari við leslur hans, er hann
birtur hér í heilu líki. Þar sem að bókin hefir
verið þýdd á smánarlega íslenzku, verður setn-
ingaskipun og orðaröð hnikað til, eftir því
sem þurfa þykir.
Núna eru fiskveiðafnar sú atvinnu-
grein í Færeyjuni, sem langmest ber á.
Árið 1935 var verðmæli saltfisksfram-
leiðslunnar kr. 7 262 þús., en hinsvegar
voru landbúnaðarafurðir fluttar út fyrir
aðeins kr. 138 þús. Þannig liefir það þó
ekki alltaf verið. Allt fram til 1856 rak
danska ríkisstjórnin einokun þar, eins og
nú í Grænlandi og var landltúnaður þá
aðalatvinnuvegurinn. Eftir að verzlunin
var gefin frjáls hefir fólksfjöldinn marg-
faldast (frá ca. 8 000 til ca. 27 000). Ná-
lægt því sami fjöldi lifir nú á landbúnaði
og á einokunartimabilinu. Hinn mildi
fjöldi, sem umfram er, fæst við fiskveið-
ar. Fiskveiðar voru einnig stundaðar á
einokunartímabilinu, en aðeins á litlum
opnum bátum, og fiskveiðarnar voru þá
aðeins lijáverk, sem bændurnir unnu á-
samt búskörlum sínum. Fyrst eftir að
byrjað var að slunda fiskveiðar liéðan á
hafskipum, hafa orðið efnalegar framfarir
á liögum hins jarðnæðislausa hluta ihú-
anna, sem smárn saman liefir farið örl
vaxandi, framfarir, sem hafa aukizt stig
af stigi fram á síðustu ár.
Fyrstu skúturnar, sem liingað voru
keyptar, voru um 40 rúml. Þegar fram
liðu stundir var farið að kaupa fleiri og
stærri skútur, en ekki var það fyrr en á
síðasta tugi 19. aldar, að skútuflotinn hér
fór verulega að aukast. Það voru ensku
skúturnar, sem þá voru keyptar, en þær
voru flestar 70—100 rúml. að stærð og
ódýrar i innkaupum, eða um 8 þús. kr.
Þessar skútur voru gerðar út með 12--
14 mönnum og fengu þeir að jafnaði vfir
sumarið 4—500 króna tekjur. Nú eru
fiskveiðar slundaðar með 20 manns á
mörgum þessum sömu skipum, en þar
scm skúturnar gátu borið sig með 12 ]>ús.
kr. afla árin fyrir aldamótin, þarf nú 35
—40 þús. kr. lil að ná jöfnuði, og þó fær
liver háseti ekki meira til lilutar að með-
altali en 6—700 krónur, sem er langt frá
því að vera nóg til að bjargast á, þegar
litið er á núverandi verðlag á lifsnauð-
synjum.
Ef athugaðar eru skýrslur um fær-
eyskar hafskipaveiðar árin 1911—1937,
þá sér maður að afJ.inn hefir stöðugt auk-
izt fram til ársins 1919, en þá ná fiskveið-
arnar liámarki livað verðmæti snertir, og
fekksl þá fyrir saltfiskinn alls 13 132 þús.
kr. Og þó eiga hin sérstæðu góðæri 1918