Ægir - 01.07.1981, Blaðsíða 15

veður, af t.d. vestri eru nærri óþekkt árum saman.
Þetta þarf að sjálfsögðu nánari athugunar við, en
kemur heim og saman við reynslu veðurglöggra
manna um hversu ótrúlega langviðrasamt er þrátt
fyrir allt á íslandi.
Dálítið spjall um eðlisfræði ofviðra.
Fimm hundruð ofviðri eru þvílikur fjöldi að ör-
uggt má telja að skipuleg athugun verður aldrei
gerð á aðdraganda þeirra allra vegna þeirrar vinnu
sem slíkt krefst. Þetta er hálfbagalegt vegna þess
að þó greinilegt sé að hvert einasta ofviðri hefur sín
emstöku séreinkenni og er þannig öðruvísi en öll
hm, er jafnframt greinilegt að mörg af þessum
veðrum eru náskyld, þau skapast við svipaðar að-
stæður. Ef þannig væri hægt að greina þessar að-
stæður í grófum dráttum fer þekking á þessu sviði
jafnframt að hafa spágildi og það er einmitt einn
helsti tilgangur veðurfræðinnar að geta sagt fyrir
um illviðri, þannig að tjóni sé haldið í lágmarki.
Þegar farið er að líta á aðdraganda einstakra veðra
sést mjög fljótlega að hann er undarlega oft svip-
aður. Ég ætla að ræða hér tvær algengar ofviðra-
ættir nokkru nánar. En fyrst skulum við líta á
hvað það er sem veldur hvassviðrum. Ef farið er út
í smáatriði verður svarið við þessu mjög flókið og
allt það sem hér fer á eftir er þess vegna töluverð
einföldun, nokkrum mikilvægum eðlisfræðilegum
atriðum er sleppt algjörlega, og ég tek aðeins fyrir
aðalatriði í stórum dráttum. Hér er loftþrýstingur
aðalatriðið. Þrýstimunur milli tveggja staða gerir
lofti kleift að komast á milli, rétt eins og mishæðir
í landslagi ráða vatnsrennsli. Þar sem land er mjög
flatt er litið rennsli á vatni, en þar sem bratt er
fossar það niður á miklum hraða. Eins er með
vindinn hann leitar út frá háþrýstisvæðum og
niður í lægðirnar og því brattara sem er, þ.e.a.s.
ÆGIR — 367