Ægir - 01.06.1986, Qupperneq 7

8arlBSefn8Um ^ráefnUm eða ur-
viku u Urr'- A sjötta áratugnum
fyrir ór|SSI nráe,:ni hvert af öðru
Undir, yrUm 0''uhráefnum. Vit-
tendraö;Um. nátturuleg hráefni
krennnn a nÝ á tímum olíu-
sk'ln?nSsnar °8 vegna aukins
UnJVertisverndar. & mikilvægi
^'nar^r nari^na^urinn á ser
bakstri r^tUr ' bru§8un' víngerð,
er|n mii5i°Sta®erb' °§sitk 'ðja er
innar ' Væ§asti hluti líftækn-
Um
ný efnj'™^3 t36553 ö|d fundust
ielldrj u’ Sem oiiu byltingu í sí-
dóma mannkyns við sjúk-
tokkalvf V°ru bin svonetndu
lyfja k í, utórframleiðsla fúkka-
bróun fUaöi. á nýjungar og öra
aö þvf ®ertunariðnaðinum, og
Verufr$ðinnU ' sameiningu ör-
°§ efnaverkfr^-lífefnafræðingar
En þad fræðlngar-
SerT| vakiðu^ < ki 8erjunartækni,
k°nir undwUr mesta athygli 08
Pðð ejnu arm ar, heldur eru
Sviðum ' m frarnfanr á tveimur
í^knj ' nnars vegar í ensím-
kinsveeara ensfmverkfræði og
.Ensfm?ælerfðatækni-
ein3ngra u ni byggist á því að
> ti| ensfm, sem lífverur
efr|Um, 0 Umbreyta alls kyns
ensilT| ti| iXUy!a hin einangruðu
knnars gannaðarframie'bslu eða
eintpiginusi;..Ensfm.eru §ædd
hvödeiginleik
kv,
urt á min " Um að hvata efn;
m^mari hátteSeíæfðari °8 haf
a?°nn hafa i'fL.n ^eir bvatar, ser
a&. ata utbuið fyrir efnaiðr
Með
°^róaðaerfðvfaekni er átt vi
brndur litnin6 erðir tH að hlul
s tana millj 8a,°8 flytja litning;
^ÍUita ju skyldra lífvera sv
Nö eru M^ra °8 örvera.
(i n eð3 _ in sjö ár frá því a
baei
ein,
voru
var tonnum ' orverur.
!ÍnV Varsen, uii verur.
an§rað .- axtarhormóns
r mannafrumi
komið fyrir í plasmíði, eins konar
minnkaðri útgáfu af litningi, og
plasmíðinu með vaxtarhormóns-
geninu síðan komið fyrir í bakt-
eríufrumu, þar sem það fjölgaði
sér og vaxtarhormónið var fram-
leitt samkvæmt forsögn hins ferj-
aða gens.
Vaxtarhormón er t.d. notað til
að lækna ákveðna tegund dverg-
vaxtar, ogfyrir nokkrum árum var
það bæði dýrt og framboð lítið,
enda var einungis hægt að vinna
hormónið úr heiladinglum lát-
inna manna. Ferjun gensins og
framleiðsla þess í örverum leiðir
nú til þess að framboð verður
nægilegt og verðið lækkar að
mun.
Með því að beita saman erfða-
tækni og ensímtækni, má ekki
aðeins einangra ensím, sem hafa
þá eiginleika, sem við sækjumst
eftir, heldur má einnig breyta
genum þeirra að vild, og þar með
byggingu og virkni ensímanna.
Þannig er t.d. einangrun hitaþol-
inna og kuldavirkra ensíma mikil-
vægur þáttur í að auka skilning
okkar á enmsímavirkni, og gen
slíkra ensíma er efniviður í þróun
ensímtækni.
Nýlega hefur Efnahags- og
framfarastofnunin í París (OECD)
sent frá sér skýrslu um horfur í líf-
tækni (3). í skýrslunni er lögð
áhersla á mikilvægi líftækni við
að nýta lifandi auðlindir heimsins
á sem farsælastan hátt.
Horfur eru á örum framförum í
grundvallargreinum líftækninn-
ar, en hversu mikill árangur næst,
er að miklu leyti háð stuðningi
stjórnvalda við þessar undir-
stöðugreinar, og hversu vel tekst
að örva iðnfyrirtæki til að færa sér
nýjar uppgötvanir í nyt.
Loks er bent á, að framleiðslu-
greinar tengdar líftækni eru mjög
misjafnarað umfangi ogsamsetn-
ingu eftir löndum, og þess vegna
er ekki hægt að setja saman alls-
herjaruppskrift að opinberri
stefnu í líftækni, heldur verður
hver þjóð að átta sig á stöðu sinni
og móta eigin stefnu.
Líklegt má telja að fiskiðnaður-
inn sésú atvinnugrein hérá landi,
sem verði fyrir einna mestum
áhrifum líftækninnar. Fiskiðnað-
urinn er dæmigerður aukaafurða-
iðnaður. Við framleiðslu fiskflaka
fellur t.d. um það bil 60% af
þunga fisksins undir skilgreining-
Búnaöur Norömanna í Tromsö til tilraunavinnslu á ensíminu pepsín úrslógmeltu
þorsks. Frá hægri til vinstri séstvinnslurásin, hráefnistankur meö hakkavél, meltu-
tankur, örsíubúnaður og kæliklefi.
ÆGIR- 323