Ægir - 01.06.1986, Blaðsíða 8

una aukaafurðir og við rækju-
vinnslu 75% eða meira. Nokkur
hluti þessara aukaafurða er nú
nýttur og þá helst í dýrafóður,
annað hvort frystur eða sem hrá-
efni til mjöl- og lýsisvinnslu. Allt
of mikið er þó meðhöndlað sem
úrgangur, sem annað hvort er
kastað í sjóinn, eða er ónýttur á
annan hátt (4).
Astæðan fyrir þessu liggur að
nokkru leyti í eðli og skipulagi
fiskveiðanna, þær eru árstíða-
bundnar þannig að mannafli og
tækjabúnaður annar aðeins því
verðmesta úr aflanum, fiskmjöls-
verksmiðjur eru ekki alltaf á þeim
stað þar sem fiskaðgerð fer fram
og svo mætti lengi telja.
Nú er svo komið, að varla þarf
að reikna með mjög auknum
fiskafla hér við land, svo að aukin
verðmætasköpun í fiskiðnaði
hlýtur því fyrst og fremst að byggj-
ast á betri meðferð og nýtingu
þess sem aflað er. Auk verðmæta-
sköpunar eru það oft umhverfis-
sjónarmið, sem leiða til þess að
farið er að huga að nýtingu úr-
gangsefna. Það er því miður
fremur fátítt hér á landi enn sem
komið er.
Áhrif líftækninnar á fiskiðnað-
inn verða í fyrstu að öllum lík-
indum af tvennum toga, sem
flokka má í lífefnavinnslu úr sjáv-
arfangi og notkun ensíma í fisk-
iðnaði. Þessi flokkun er ekki ein-
hlít, en er þó að mörgu leyti
heppileg til framsetningar á við-
fangsefninu (1,5).
Til lífefnavinnslu úr sjávarfangi
telst ýmiss konar vinnsla lífrænna
afurða, einkum úr aukaafurðum
fiskiðnaðar. Verðmæti afurðanna
fer eftir ýmsu. Fóðurvara er til-
tölulega ódýr en markaður fyrir
hana hins vegar mjög stór. Mat-
væli eru nokkru verðmætari en
markaðsfærsla þeirra einnig
nokkru vandasamari. Fágæt líf-
efni eins og sum ensím og
hormón eru mörg mjög verðmæt,
en að sama skapi getur mark-
aðsfærsla slíkra afurða verið mjög
flókin (6, 7, 8).
Notkun ensíma í fiskiðnaði er
ný af nálinni þó svo að þau hafi
verið notuð í öðrum matvælaiðn-
aði um langt árabil. í hefðbund-
inni fiskvinnslu hefur höfuð-
áhersla verið lögð á véltækni-
legar lausnir flestra vinnsluþátta.
í mörgum tilfellum má beita
Karl Almás og Asbjörn Clldberg sýna ost, sem framleiddur er með pepsíni úr
þorskslógmeltu.
nota ensím við
smokkfisks. Smokkurinn
aðferðum ensímtækninnar
þess að einfalda og auka ba
kvæmni vinnslunnar. I öðrun1
fellum má e.t.v. beita ensínul
við lausn vandamála, Þar ' ^
vélbúnaði hefur ennþá ekki vt?r
viðkomið (9). , .
Sem dæmi um slíkt má ne ^
að Norðmenn eru nú fanur
vinns|U
hefur
seigar himnur, sem fjarlæg)a
fyrir neyslu og jllmögulegt na
reynst að fjarlægja með g
bundnum aðferðum. r
notkun ensíma hefur hins ve^r
tekist að fjarlægja þessar hirn ^
á einfaldan og ódýran hátt-
svarandi hátt kann að vera n^.yg
legt að nýta ensím til að s f
sundur líffæri eða líkamsh u ^
ólíkri gerð, t.d. losa hreis ^
fiski, roðfletta fisk, hreinsa ,
búkhimnur, losa skelfisk ur.^0%
inni, fjarlægja himnuraf 1
hrognaskálmum, losa 5
innyfli og fleira.
2. Lífefnavinnsla úrsjávarf^
Af aukaafurðum í f'skið^^
eru innyfli fiska og þa ein-efn'
þorsks og ufsa vænlegasta vf|fn
ið. Reiknað er með að in a
séu um 15% af heildatp
fisksins. Samanlagt eru unga
skúfar og garnir um 5% 3 P ^
fisksins, lifur um 5%, hrog ^
sömuleið's
2.5%
2.5%.
og svil
f ., ásst^
Tafla I. Innyfli þorsks og u's ' ^ ///-
magn þeirra og skipting 1 einSiton"3
færi, ef miðað er við 400þúsun
ársafla (4).
Innyfli
Magar, skúfar
oggarnir
Lifur
Hrogn
Svil
324 -ÆGIR