Ægir - 01.04.1987, Page 24

208
ÆGIR
4/87
Þór Jakobsson:
Norðurslóðir
rannsóknir og samgöngur
Hér verður sagt lauslega frá
nokkrum áætlunum um rann-
sóknir á norðurslóðum og þá eink-
um á höfunum, í von um að les-
endumÆgisfinnistforvitnilegtað
fylgjast með framvindu mála.
Rannsóknir á þessu sviði hafa
aukist talsvert síðasta áratuginn
ogeru ráðagerðir uppi um nánara
samstarf þjóða á milli.
Bandaríkin
Fyrst skal geta þess, að Banda-
ríkin undirbúa 5 ára allsherjar-
áætlun um rannsóknir á norður-
slóðum, samkvæmt lögum sem
voru samþykkt á Bandaríkjaþingi
árið 1984. Rannsóknaráði
Bandaríkjanna, Pólarannsókna-
ráði landsins og allstórum hópi
vísindamanna í ýmsum fræði-
greinum var falið að tilgreina
helstu vandamál og verkefni.
Niðurstöðurnar voru birtar í bækl-
ingi, sem kom út árið 1985, og
ennfremur kom út úrdráttur í maí
1986 á vegum sérstakrar nefndar
um rannsóknir á norðlægum
slóðum, „Arctic Research Com-
mission". ítarlegri áætlanir verða
samdar smám saman og síðan
verður hafist handa á næstu
árum.
í áætlunum Bandaríkjanna eru
norðlægar slóðir taldar vera
Norður-íshafið, öll haf- og land-
svæði umnhverfis það, suður að
70. gráðu norðlægrar breiddar,
og auk þess vesturströnd Alaska
og eyjarnar þar fyrir sunnan.
I fyrirætlunum Bandaríkjanna
er gert ráð fyrir rannsóknum á sjó,
hafís og lofthjúpi, þar með háloft-
um, og segulsviði jarðar nyrst,
sólgeislun, skýjafari o.m.fl. Þá
verður frekari leit að náttúruauð-
lindum á dagskrá. Samgöngur og
hervarnir fá sinn skammt, og
einnig mengunarvarnir. Lögð
verður jafnframt áhersla á líf-
fræðilegar rannsóknir, þ.e.a.s.
athugun á dýralífi og gróðri á láði
og í legi. Að lokum skal talið sjálft
mannlífið á norðurhjara, menn-
ing og hagkerfi. Rannsóknirnar
verða því á mörgum sviðum.
Noröurlöndin
Norðurlöndin stefna líka að
því að efla rannsóknir sínar á
norðurslóðum. Undanfarið hefur
verið unnið að því að efla sam-
starf Norðurlandaþjóðanna
þannig að skerfur þeirra hverfi
síður í skuggann af stórvirkjum
risaveldanna. Auk Bandaríkj-
anna og Sovétríkjanna stunda
Þýskaland, Frakkland og Japan
norðurslóðarannsóknir, svo að
hyggilegt er fyrir Norðurlöndin
að samræma rannsóknir sínar og
leggjast á eitt til að koma í veg
fyrir, að stórþjóðirnar sitji einar
að rannsóknum á haf- og land-
svæðum Norðurlanda.
Norðurlöndin hafa hvert ísínU
lagi kannað hafsvæði, hafís
veðurfar á tilteknum svæðun1-
Finnar og Svíar hafa mikla reynsu
frá Eystrasalti, Norðmenn frá Bar
entshafi, Svalbarða og svonefnd1-1
Framsundi milli Svalbarða
Grænlands. Danir hafa enn me
höndum ískönnun og hafísrann
sóknir við Grænland og lslen .
ingar fylgjast náið með hatis
Grænlandssundi og við strendur
íslands.
Norðurlöndin hafa margsinn's
unnið saman að verkefnum,
nú er sem sagt í bígerð að e
samstarfið. Nefna má undirbu1^
ing að samstarfi á tveimu
sviðum.
í fyrsta lagi er tillaga um
að
setja á laggirnar gagnabanka týr'
fjarkönnunargögn, t.d. veö
tunglamyndir í framkallanl6^
merkjaformi, en svo er ma'
háttað, að veðurtunglaupp G
ingum sem norrænar mótto ^
stöðvar fá að ofan er aðe'n
haldið til haga í 3 mánuði. Sl' ^
upplýsingar verða óðar en va
rúmfrekar þar sem þær strey ‘.
að í stríðum straumum og P
sérstaka tækni við frambúó3
geymslu á upplýsingunum-
í öðru lagi er verkefni, se^
hefur verið í undirbúningi sl- 3
Það er ítarleg könnun á Gr‘.
landshafi, þ.e.a.s. hafsvseð'^
úti fyrir austurströnd Grænla'1