Ægir - 01.07.1989, Qupperneq 7

7/89
ÆGIR
347
k°mið á fiskimíöum nema annað
tvennu sé til staðar, eignarréttur
einnar þjóðar á miðunum eða
^meiginleg alþjóðleg stjórn sem
ah víðtækt valdaframsal frá
0 lum ríkjum er hugsanlega geta
stundað veiðar á miðunum. (Með
ugtakinu „fiskimið" í þessu
sambandi er átt við hafsvæði með
staðbundnum fiskstofnum, seinna
atr'ðið á t.a.m. við enn í dag um
^iðár á djúprækju á Dorhn-
anka, loðnuveiðar og veiðar á
nluiunna). Tilraun til að hafa
stlórn á veiðum á íslandsmiðum
6 seinni heimstyrjöld með
a Pjóðlegu samkomulagi brást og
lsKifræðingar allra þjóða sem
s°ttu á íslandsmið voru sammála
að margir ef ekki flestir fisk-
0 nar á íslandsmiðum hefðu
^egar verið ofnýttir um miðjan
j°tta áratug aldarinnar. íslend-
8ar höfðu því traustan grunn
^egar þeir hófu sókn að full-
rnnum eignar- og nýtingarrétti
n^helginnar.
Vaí^6^ ianciSrunnslögunum 1948
I ^ 'aSÖur grunnur að útfærslu
hei helginnar. Fyrst var land-
^ 8'n færð út í 4 sjómílur fyrir
fæ°rðU'rlandi 1948' síðan var hún
ut í 4 sjómílur frá vissum
k^j.njinupunktum allt í kringum
útSi 1952- Þessar fyrstu
B S Ur mættu mikilli andstöðu
fisk ^ ° fi' Þjóða sem nýtt höfðu
varSt0fna við ísland. Landhelgin
en SVn færð út í 12 sjómílur 1958,
nr.1,3 siöunda áratugnum varð
Þr^ 'át SÓkninni-
ísle aUn ' alþjóðastjórnmálum var
tugn 'n®urn hagstæð á 8. ára-
he|pUrn ,°§ sfóru stökkin í land-
útfíeMlálUnUm VOrU tek'n með
1972S U ' sjómílur í september
200 °-8 ioi<aátakið var útfærsla í
Þgp S|0rr)ílur 15. október 1975.
höfnr sjómílna landhelgi var í
Bretanieð ^sioar samningnum við
skapa 1' fúm 1976 höfðu loks
stjórr.Sf skiiVði til raunhæfrar
Unai" fiskveiða við ísland.
Lög um veiðar í
fiskveiðilandhelgi íslands
Nr 81,31. maí 1976
Heildarlöggjöf um veiðar í
íslenskri fiskveiði landhelgi var
samþykkt á Alþingi þegar land-
helgisdeilan var að komast í höfn.
Helstu atriði laganna voru að allar
veiðar við ísland voru nú bundnar
leyfum. Skyndilokunum var beitt
til verndunar smáfisks í þeim til-
gangi að auka afrakstur fiskstofn-
anna. Lögin voru grunnur að
svonefndu skrapdagakerfi sem
fljótlega var farið að beita til að
takmarka sókn.
Útlendingar höfðu fram að
útfærslu landhelginnar í 50 sjó-
mílur 1972, veitt allt að helmingi
af botnfiskafla á íslandsmiðum. Þó
þeir væru að mestu af miðunum
1976, þá var sóknargeta íslenska
fiskiskipaflotans slík að takmarka
þurfti sókn í einstaka fiskstofna. Á
línuriti 1 er sett fram þróun fiski-
skipaflotans hvað varðar burðar-
getu og fjölda skipa.
Aukning flotans 1971—1976 var
16% í brúttórúmlestum talið.
Meiri burðargeta er ekki algildur
mælikvarði á veiðigetu flotans. Sjá
má af línuriti 1. að skipum hefur
ekki fjölgað að sama skapi, ein-
ungis fjölgun um tæp 2%. Nýrri
skip voru að jafnaði stærri og
afkastameiri en þau sem úreltust.
Aukning vélarafls flotans um 32%
gefur sennilega betri mynd af
meiri veiðigetu flotans. Erfitt er að
meta veiðigetu eftir gerð skipa en
á vegum Fiskifélags íslands var
reynt 1978 að meta afköst veiði-
flotans 1968-1977, þar kemur
fram að áætluð sóknargeta er talin
hafa aukist um allt að 75% á þessu
árabili. Ef litið er til þróunar afla á
tímabilinu er^uðvelt að álykta að
sóknarmáttur íslenska flotans hafi
verið nægur árið 1978 til að fylla
það skarð sem varð við hvarf
erlendra skipa af miðunum.
Vegna mikillar afkastagetu veiði-
flotans varð að beina honum frá
þorskveiðum og í aðra stofna. Á
grundvelli laganna frá 1976 var
Línurit 1
Fiskiskipafjöldi fslendinga 1972-1988
(Fjöldi skipa á hægri ás)
Brl.
Burðargeta ------Fjöldi
*) Heimild: Tæknideild Fiskifélags Islands.