Ægir - 01.03.1993, Qupperneq 44

Skiptir máli hvaö kallaö er stofnstœrð?
Nú gætu menn sagt að það skipti ekki meginmáli hvort
fiskifræðingar miði við hina raunverulegu stofnstærð ald-
urshópanna eða stofnstærðina í byrjun árs sern er næsturn
helntingi stærri eða stofnstærðina í lok árs sem er hátt í
helmingi rninni. Aðalatriðið sé að mæla bara einhverja
stærð og þá sömu ár frá ári svo hægt sé að fylgjast með því
hvort þorskstofninn stækkar eða minnkar. En vissulega
skiptir það meginmáli hvort stofnstærðin er mæld eða eitt-
hvað allt annað, hvort hún er 61, 100 eða 33, hvort veitt er
90% af stofninum á hverju ári eða aðeins 55%, hvort sókn-
in er meira en fjórföld kjörsókn eða minna en þreföld kjör-
sókn. Fæðuþörf þorsksins fer t.d. eftir stofnstærð og tekur
engum stökkbreytingum urn áramót. Þorskar í þverrandi
sjóði skyldu ekki oftaldir, hver þorskur sem tekinn er fram
yfir jafnstöðuafla minnkar stofnstærðina um einn þorsk en
hann minnkar stofnstærð í byrjun árs um hátt í tvo þorska.
Hver er þá stofnstœrö þorsksins?
Fiskifræðingar mæla veiðidánartölur þorsksins rétt en
þeir gefa beinlínis upp rangar stofnstærðir. Staðreyndin er
að veiðistofn porsksins maldist ekki nema 450pús. tonn á ár-
inu 1992 og það kann ekki góðri lukku að stýra ef fiskifrœð-
ingar halda (því fram) að hann hafi verið 636þús. tonn. Vit-
urlegra vœri hjá þeim að benda á að þorskstofiiinn verði í lok
þessa árs ekki nema 306þús. tonn samkvamt sömu reikning-
um. En þessir reikningar eru reyndar ekki réttir. Stofnstærð
í byrjun árs eða lok árs er fyrst og fremst reiknistærð og í
raun er út í hött að margfalda þá stærð með meðalþyngd
þorsksins á árinu. Þeim „stofnþunga“ sem út úr því kemur
nær veiðistofn þorsksins aldrei. Einungis stofnstærð ársins
hefur raunverulega þýðingu sem stofnstærð og hún mældist
sem sagt 450 þús. tonn á þessu ári, 1992.
Er fjöldi þorska í sjó ofmetinn?
Vissulega er stofninn verulega ofmetinn ef reiknað er
með því að hann sé 636 þús. tonn (227 millj. þorskar) þeg-
ar hann mælist aðeins 450 þús. tonn (166 milljónir fiska).
En mælingin sjálf gæti líka verið alvarlegt ofmat alveg fyrir
utan þessa rangtúlkun hennar. Stærð hvers árgangs er ekki
fullkomlega þekkt fyrr en hann er uppveiddur. Fyrr þarf að
spá fyrir um framtíðarafla úr honum og hætt er við að út-
koman verði of há þegar stofninn er á niðurleið. Skýrsla
Hafró í fyrra ofmat t.d. „stofnþungann" í ársbyrjun í fyrra
urn 210 þús. tonn. Ég óttast því að þessar fyrstu tölur um
stofninn 1992 muni eins og undanfarin ár reynast allt of
háar og að stofnstærðin hafi í raun verið allt að 100 þús.
tonnum minni, eða nær 350 þús. tonnum. Mikið er geymt
af kvóta til næsta árs og ég sé ekki ástæðu til að ætla að
sóknin 1992 hafi í reynd minnkað svo sem lesa má úr
skýrslunni heldur stafi sú sýndarminnkun af ofmati stofns-
ins.
Er þyngd þorska í sjó ofmetin?
Reynt er að hlífa minnsta þorskinum, t.d. með stórum
möskvum, þannig að það sé a.m.k. ekki verið að veiða mik-
ið af þriggja ára þorski. En þorskaflinn byggist nú aðallega
á fjögurra og fimm ára smáþorski sem er ekki rnikið stærri
og við slík skilyrði skiptir val veiðarfæranna mjög rniklu
máli. Um helmingur þorskfjöldans í veiðistofni þorsksins
er fjögurra ára fiskur. Af honum veiðast fyrst og frernst
stærstu einstaklingarnir og aldurshópurinn skilar sér best i
veiðarfærin á síðari hluta ársins, eftir vöxt sumarsins. Það
má því ljóst vera að meðalþyngd þorskanna í sjónum er
mun minni en meðalþyngd þeirra fjögurra ára þorska sem
dregnir voru á land á árinu. Veiðarfærin hlífa einnig að
verulegu leyti minnsta fimm ára fiskinum svo þyngd þess
aldurshóps í sjó hlýtur líka að vera ofmetin og þessi áhrif
veiðarfæranna gætu verið í einhverjum mæli til staðar fyrir
enn eldri fisk.
Er stœrö hrygningarstofnsins ofmetin?
Af kynþroska þorskum í sjó er nú meira en helmingur
aðeins 3-5 ára. I sjálfu sér er það ekkert skrítið þó að stor
hluti af þeim 4-5 ára fiski sem veiðist á hrygningarslóð a
hrygningartíma sé kynþroska. Aftur eru það veiðarnar sem
velja úr stofninum fremur en taka úr honum af handahófi
sýni með sömu samsetningu og stofninn. Þetta þýðir þvi
ekki að jafnhátt hlutfall af stofni þessara smáfiska sé kyn-
þroska. Tel ég afar ólíklegt að hrygningarstofninn 1992
hafi verið 250 þús. tonn eins og hann er talinn vera i
skýrslu Hafró. Þrátt fyrir risaárgangana 1983-84 og nýlega
Grænlandsgöngu reiknast mér hann vera aðeins rétt rum
200 þús. tonn og minnkandi. Þá miða ég við það kyii'
þroskahlutfall sem nrælist í afla ársins sem og við þann
þorskfjölda og þyngd sem Hafró gefur upp, þó ég telji
reyndar allt þrennt ofmetið eins og frarn kemur hér að
framan. Finnst mér því ekkert ólíklegt að hrygningarstofii'
inn sé nú í raun vel innan við 200 þús. tonn. Túlkun
146 ÆGIR 3. TBL. 1993