Tímarit lögfræðinga - 01.04.1953, Blaðsíða 29

Olcur otj skyld brot.
91
heimtukrafan getur því hvílt á A, þótt B skuli refsa fyrir
okurbrotið. Lögráðamaður barns hefur t. d. oftekið vexti
af fé skjólstæðings síns. Þá yrði skylt að endurgreiða
þá af fé hans, en lögráðamaður yrði refsisekur.
Sönnunarbyrði um oftöku vaxta hvílir auðvitað á þeim,
sem endurheimtukröfu gerir. Honum verður nægilegt að
sanna það, að vextir hafi verið greiddir þeim, sem krafan
er á hendur gerð, hvernig sem sanmingar hafa verið, þeg-
ar til láns var stofnað, og hver sem að þcim löggerningi
hefur staðið. Ef endurheimtukrafa er gerð í opinberu máli,
jafnhliða refsikröfu, þá ber dómara að afla gagna til stuðn-
ings kröfunni og fá öll atriði skýrð eftir föngum, þau er
endurheimtukröfu varða, sbr. 145. gr. laga nr. 27/1951.
Endurheimtukrafa um oftekna vöxtu mun fyrnast á
10 árum, talið frá þeim tíma, er greiðsla fór fram, sbr.
2. tölul, 4. gr. laga nr. 14/1905. Fjögurra ára fyrningar-
frestur samkvæmt 5. tölul. nefndra laga kemur varla til
greina, því að greiðsla oftekinna vaxta fer ekki fram, að
minnsta kosti ekki venjulega, vegna rangrar ímyndunar
um skuld eða í von um endurgjald, sem hefur brugðizt,
enda hefur lánardrottinn eða umboðsmaður hans framið
refsivert verk, svo að 4 ára fyrningarfrestur kemur naum-
ast til greina, sbr. niðurlagsákvæði 5. tölul. 3. gr. laga
nr. 14/1905. Þótt reglur 81. gr. hegningarlaganna væru
taldar notandi analogice um saksókn fyrir okurbrot, þá
mundi það eigi skipta máli um fyrningu endurheimtu-
kröfu. Þó mundi endurheimtukrafan víst ekki fyrnast,
meðan refsing yrði dæmd þeim á hendur, sem oftekna
vextil hefur fengið eða til þeirra hefur stofnað, sbr. 16.
gr. laga nr. 14/1905.
Þegar óleyfilegri vaxtatöku er svo háttað, að okur-
vextir eru greiddir með öllu fyrir fram, þegar lán er veitt,
t. d. með afföllum á lánsfjárhæð, þá mundi fyrningar-
frestur sjálfsagt teljast frá upphafi lánssambandsins.
Þegar inir ofteknu vextir hafa verið greiddir í pen-
ingum, sem og tíðast er, þá skal auðvitað endurgreiða
þá fjárhæð, sem oftekin var. En ef sérgreindur hlutur