Tímarit lögfræðinga - 01.04.1953, Blaðsíða 42

104
Tímarit. lögfrœöinga.
verið kallað léttúð, ef A keypti í fardögum ær óséðar af
B, sem orðlagður er í sveit sinni fyrir góða meðferð fén-
aðar síns, en hitt mundi kallað léttúð, ef hann gerði slík
kaup; við C, sem væri jafn kunnur að illri meðferð á fén-
aði sínum. Stundum er máli svo farið, að ómögulegt er að
skera úr því með venjulegri athugun, hvort hlutur svari
til lýsingar þeirrar, sem á honum er gefin, og verður hvor-
ugum aðilja um kennt, þótt ekki standi heima. Og verður
aðili þá ekki talinn hafa sýnt af sér léttúð. A keypti t. d.
4 kýr af B að vori. Þær voru sagðar eiga að bera tiltekna
tíma næsta haust eða vetur, og vissi B ekki annað, en að
það væri rétt. En svo reyndust allar kýrnar tímalausar.
A varð hér ekki talinn hafa sýnt nokkra léttúð, því að ekki
var þá venja, að rannsókn kunnáttumanns á kelfingu kúa
væri höfð, áður en slík kaup væru gerð. A gat því ekki
leyst sig undan löggerningnum vegna þess, að hann hefði
sýnt af sér léttúð. Hitt er annað mál, að kaupin voru gerð
á rangri forsendu; og að seljandi átti að hafa áhættuna á
þessu atriði. I ýmsum skiptum mundi það engu máli skipta,
hvort aðili væri talinn hafa sýnt léttúð eða ekki, enda hafi
hann ekki verið véltur með nokkurum hætti. Svo er t. d.
um margskonar spákaupmennsku. Sá, sem kaupir verðbréf
í þeirri fölsku von, að þau muni hækka í verði, getur al-
mennt ekki borið það fyrir sig til ógildingar kaupi sínu,
að hann hafi sýnt af sér léttúð, sem kaupunautur hans
hafi notað sér af. Iíitt er annað mál, að fákunnátta eða
einfeldni kann að hafa átt þátt sinn í þessum og slíkum
öðrum kaupum, og kaupunautur kann að hafa fært sér
það í nyt. Annars eru mörkin sjálfsagt æði óglögg milli
léttúðar annars vegar og fákunnáttu hins vegar. Telja má
það oft léttúð, ef maður gerir löggerning um atriði, sem
hann ber ekki skynbragð á. Einfeldningurinn verður þar
■a móti siður sakaður um léttúð, því að hann vefst í lög-
gerningum vegna trúgirni sinnar og heldur sig gera góð
kaup af þeirri ástæðu. Fákunnandi maður kann að vera
tortrygginn, og það má bjarga honum. En einfeldninginn
vantar nauðsynlega tortryggni, og því verður hann kaup-