Tímarit lögfræðinga - 01.04.1953, Blaðsíða 33

Okur og slcylcL brot.
D5
dómstólar bæði að meta það, hvort tiltekin sekt í lögum
sé miðuð við gamalt gengi krónunnar eða annars kostar,
hvaða gengi, og hvort ákvæði laga nr. 14/1948 eigi að
taka til einstaks refsimáls eða ekki.
1 þriðja lagi er það athugandi, hvort ákvæði 1. og 2.
tölul. 112. gr. laga nr. 27/1951 taki til okurmála. Þegar
má geta þess, að þessi ákvæði eiga ekki við um mál til
refsingar samkvæmt 253. gr. hegnk, því að lágmarksrefs-
ing er þar ákveðin varðhald, nema þær málsbætur skyldu
vera fyrir hendi, er heimiluðu sektadóm. En af 253. gr.
verður ekki ályktað um okurmál samkvæmt 6. gr. okurl.
einni. Ef brot væri mjög smávægilegt, þá mundi mega
lúka því með áminningu samkvæmt 1. tölul. 112. gr., en
ella með sektum eftir 2. tölul. Og þá væri dómari ekki
bundinn við lágmark 6- gr. okurl. Hann gæti þá ákveðið
sökunaut „hæfilega" sekt, sem in concreto mætti lægri
vera en 5-faldur inn óleyfilegi ávinningur. Ef brot er
stórfellt eða oft framið, þá mundi dómari trauðla bjóða
sökunaut upp á málalyktir samkvæmt 2. tölul. 112. gr.
En það er annað atriði.
b. Sökunautar eru tveir nefndir í 2. málsg. 6. gr. okur-
laganna: 1) Sá, sem áslcilur sér óleyfilega háa vexti e!óa
dráttarvexti, og 2) Milligöngumaður við slílca löggerninga.
Er ástæða til þess að fara nokkrum orðum um hvorn
þessara sökunauta.
Lánardrottinn, sem áskilur sér of háa vexti, kemur
venjulega fram eingöngu sjálfur við þann löggerning. Og
eru þá réttaráhrif löggerningsins auðvitað bundin við
hann. En sá, er löggerninginn gerði, kann og að fara með
málefni annars aðilja. Heimild til þess kann að felast í
almennu umboði til meðferðar allra málefna ins eiginlega
aðilja. Svo er farið um stjórnendur ríkisstofnana og ann-
arra opinberra aðilja, svo sem bæjar og sveitafélaga,
fjölmargra annarra ópersónulegra stofnana og félaga, svo
sem hlutafélaga, samvinnufélaga, félaga með skiptilegri
félagatölu (góðgerðafélög, bókmenntafélög, stúdentafélög
o s. frv.). Ef stjórnendur slíkra stofnana og félaga á-