Tímarit lögfræðinga - 01.11.1973, Page 27

er komið sem komið er, fiðlusnillingurinn hefur verið tengdur við þig. Það myndi
kosta hann lífið, ef tengingin væri rofin. En láttu ekki hugfallast, þetta verða aðeins
9 mánuðir. Þá verður honum batnað og þú losnar.“ Er það siðferðisskylda þín að
taka þessu? Það væri vissulega mjög fallegt af þér að gera það, en verðurðu að gera
það? Einnig ef þetta verða ekki 9 mánuðir heldur 9 ár? Eða enn þá lengra? Og hvað
um það, ef yfirlæknirinn segði: „Já, hart er það maður, en þú verður að liggja í
rúminu með fiðlusnillinginn tengdan við þig það sem eftir er ævinnar. Því minnstu
þess, að allar manneskjur eiga rétt til lífs, og fiðluleikarar eru manneskjur. Þú átt
vissulega rétt á að ákveða, hvað gerist í og hvað gert er við líkama þinn, en réttur
manneskju til lífs er þyngri á metunum en réttur þinn yfir líkama þínum. Þar af
leiðandi máttu aldrei skilja þig frá honum“. Væntanlega þætti þér þetta yfirgengilegt
og bendir það til þess, að rök [læknisinsl séu ekki einhlít.111
Thomson íhugar fyrst þá öfgaskoðun, að hið ófrávíkjanlega bann
við manndrápi leyfi ekki einu sinni fóstureyðingu til að bjarga lífi
móðurinnar. Rökin eru þau, að móðirin og fóstrið hafi jafnvægan rétt
til lífs og að engum sé leyfilegt að mismuna þeim. Thomson bendir á,
að þessu furðulega jafnvægi megi halla, t. d. með því að taka rétt
móðurinnar til líkama síns með í reikninginn. Auk þess hljóti móður-
inni að vera frjálst að bjarga lífi sínu.
En getur fóstureyðing verið réttlætanleg, þótt h'f konunnar sé ekki
í veði? — Þess ber að geta hér, að Thomson er sjálf þeirrar skoðunar,
að fóstur sé ekki fullgild manneskja allt frá getnaði, en rökræðunnar
vegna gefur hún sér þá forsendu, að svo sé sem kaþólskir menn halda
fram. — Svarið við spurningunni veltur á því, hvað réttur til lifs sé,
og í krafti hvers menn hafi slíkan rétt. Hvort um það sé að ræða að
vera ekki skorinn á háls eða að geta notað líkama annars til þess að
halda lífi. Hún færir rök fyrir því, að „réttur til lífs“ í merkingunni
„réttur til lágmarks lífsnauðsynja“ sé ekki „réttur“ til þess að neinn
sérstakur láti manni nauðsynjar í té, slíkur „réttur“ verði að vera
veittur af viðkomandi. „Fíðlusnillingurinn hefur vissulega engan rétt
til þess, að þú leyfir honum að nota þín nýru“, segir Thomson. Nið-
urstaða hennar er sú: (1) að réttur til lífs tryggi hvorki rétt til að
nota líkama annars, né rétt til að nota áfram líkama annars. -—- En
hvað þá um óréttlætið, sem felst í því að svipta mann því, sem hann
á rétt á, t. d. lífi? Jú, en að svipta hann notkun á líkama, sem hann
á engan rétt til, er ekki óréttlæti. Athöfn (dráp), sem ekki er óréttlát
í sjálfu sér, er því ekki brot á réttinum til lífs. Niðurstaðan er sú:
(2) að „réttur til lífs“ merki það að vera ekki sviptur lífi á óréttlátan
hátt. (3) Það er því ekki nægilegt að segja, að fóstur sé mannleg vera,
heldur verði einnig að sýna fram á, að fóstureyðing sé það að svipta
manneskju lífi á óréttlátan hátt. „Og er hún það?“
25