Tímarit lögfræðinga - 01.11.1976, Síða 8

II.
Með lögum nr. 80 frá 1938 um stéttarfélög og vinnudeilur hér eftir
skammstafað vl., var hér á landi í þessum efnum farið inn á þá sömu
braut og hin Norðurlöndin höfðu áður gengið. Var sérstakur dóm-
stóll, Félagsdómur, settur á stofn til að dæma um réttarágreining
milli aðilja vinnumarkaðarins og önnur þau atriði, sem nefnd lög setja
reglur um og eru í beinum eða óbeinum tengslum við nefnda aðilja.
Verður nú lýst skipan, verkefnum og starfsháttum Félagsdóms, eins
og þeir hafa orðið frá því hann var settur á stofn, en með síðari lög-
um hafa Félagsdómi verið fengin í hendur aukin verkefni frá því sem
gert var með vinnulöggjöfinni frá 1938.
Skipan dómsins.
Félagsdóm skipa 5 dómendur. Nefnir Hæstiréttur tvo þeirra. Skulu
þeir hafa lokið embættisprófi í lögum, og er annar þeirra nefndur til
þess að vera forseti dómsins.
Þá nefnir Hæstiréttur einnig 3 menn til vals fyrir félagsmálaráð-
herra, sem skipar einn dómara úr þeirra hópi.
Alþýðusamband Islands skipar einn dómara og Vinnuveitendasam-
band Tslands annan.
Þessir aðiljar velja með sama hætti jafnmarga dómendur til vara, er
taka sæti í dóminum í forföllum hinna reglulega dómenda.
í 39. gr. vl. er svo mælt, að sé vinnuveitandi sem ekki er í Vinnu-
veitendasambandi Islands, aðili máls, skuli hann nefna dómai’a til setu
í því máli í stað þess dómara, sem skipaður er af Vinnuveitendasam-
bandinu. Skal vinnuveitandinn hafa tilnefnt dómara, áður en hálfur
stefnufrestur er liðinn, ella nefnir forseti dómsins dómara til að dæma
í málinu. I reynd varð þetta að jafnaði svo þann tíma, er sá er þetta
ritar, var dómforseti, að vinnuveitendur utan Vinnuveitendasambands
Íslands neyttu sjaldan þessa réttar síns. Var það þá föst regla að
dómforseti nefndi þann dómara, sem Vinnuveitendasamband Islands
hafði skipað í Félagsdóm, til þess að dæma í því sérstaka máli. Stuðl-
aði sú regla að samfelldari stefnu í afgreiðslu mála. Er það skoðun
mín að þessi réttur einstakra vinnuveitenda til að nefna dómara af
sinni hálfu sé ekki til neinna bóta, hvorki fyrir aðilja máls né dóminn
sjálfan.
I þessu sambandi er og á að líta, að í 39. gr. vl. segir ekkert um það,
að samskonar regla skuli gilda, ef aðili máls er stéttarfélag eða stétt-
arfélagasamband, sem ekki er í Alþýðusambandi íslands. Þetta atriði
kom til álita skömmu eftir stofnun Félágsdóms, og voru ákvæði 39.
102