Ægir - 01.01.2000, Side 24

ÆGISVIÐTALIÐ
eða dreifbýli. Ef menn velta fyrir sér slíkum hlutum
er það oftast stjórnunarlegi þátturinn sem strandar á,
hvar eru höfuðstöðvar o.s.frv. Það er ekkert því til
fyrirstöðu að fyrirtæki á landsbyggðinni hafi útibú í
Reykjavík eða öfugt. Aðal málið er að menn sjái fyr-
ir sér ákveðna hagræðingu og að það komi betur út
fyrir eigendur félaganna að vinna saman. I firamhaldi
af þessu þá er kemur kannski hræðsla við að smærri
staðirnir detti út og hafi ekki roð í samkeppnina við
stærri staði eins og Reykjavík og Akureyri. I mínum
huga er málið einfaldlega það að bær eins og Nes-
kaupstaður verður bara að standa sig sjálfur."
Ekki hægt að stoppa Burðarás
Nýlega skrifaði Ólafur Gunnarsson, fyrrverandi forstjóri
Síldarvinnslunnar, grein þar sem hann varabi við því að
Eimskiþafélagið eignaðist fyrirtcekið. Hvað finnst þér um
þau skrifP
„Það hefði kannski verið eðlilegra að Ólafur hefði
skrifað þessa grein þegar Síldarvinnslan fór á opinn
hlutabréfamarkað, þegar menn tóku ákvörðun um að
sækja peninga til fjárfesta til verulegrar uppbygging-
ar í Neskaupstað. Allir fjárfestar gera kröfu um að
fjárfestingar skili arði og því held ég að Ólafur hafi
átt að koma með þessi skrif á þeim tímapunkti. Eftir
að félagið varð opið og menn gátu og geta keypt
hlutabréf frjálst er orðið of seint að tala svona. Eg sé
ekki að það sé hægt að stoppa Burðarás. Mér finnst
það bara jákvætt ef Burðarási eða einhverju öðru fé-
lagi finnst það góður kostur að fjárfesta í Síldar-
vinnslunni. Það segir þér ekkert annað en að viðkom-
andi hefur trú á Síldarvinnslunni og rekstri hennar."
„Hvað hafa þeir aðílar sem
hafa byggðakvóta undir hönd-
um verið að gera fyrir byggð-
irnar? Þetta eru að hluta til
sömu aðilarnir og hrópuðu
brask, brask, sem nú hafa
byggðakvótann undir hönd-
um," segir Björgólfur
Jóhannsson.
Lft ekki á mig sem „sægreifa"
Hvað segir Björgólfur Jóhannsson um „stóru málin." Vil/
hann sjá breytingar á kvótakerfinu?
„Nei, ég vil í sjálfu sér ekki sjá þær. Arið 1984 var
fyrst tekin ákvörðun um að skipta kvótanum upp á
þennan hátt og byggja á veiðireynslu. Það er ljóst að
ekki var hægt að hafa veiðarnar eins og þær voru.
Fiskistofnarnir leyfðu einfaldlega ekki óhefta sókn í
þá.
Síðan hafa orðið nokkrar breytingar á kerfinu.
Sumir telja stóru sprenginguna hafa orðið við til-
komu hins svokallaða frjálsa framsals. Þá urðu „sæ-
greifarnir" til. Það á hins vegar enn eftir að skilgreina
hverjir eru sægreifar. Eg lít ekki á mig sem sægreifa
en ég vinn kannski hjá „sægreifum". Væntanlega eru
þá menn eins og Kristinn V. Jóhannsson, Guðmund-
ur Bjarnason og Hörður í Eimskip „sægreifar".
Eg held að það megi líta á málið þannig að sjávar-
útvegurinn fái ákveðinn ramma til að vinna eftir.
Leikreglurnar sem gilda innan þess ramma verða að
vera skýrar og þær verða að vera til lengri tíma. Það
hafa auðvitað komið upp ýmis atvik sem hafa truflað
þetta, t.d. meiri sókn smærri báta og ákveðin mistök
voru gerð á Alþingi 1987 þegar opnað var á fjölgun
smábáta. Almennt séð hefur þetta kerfi skilað okkur
góðum árangri en vitanlega getur kerfið tekið breyt-
ingum en það væri mjög slæmt að fara að breyta til
skemmri tíma. Auðvitað geta verið gallar á kerfinu
og ég veit ekki um neitt kerfi þar sem frelsi einstak-
lingsins er takmarkað, og talið er vera gallalaust."
Ekki gáfulegt að breyta í sóknarmark
Hvað með byggðakvóta og Vatneyrarmálið?
„Hvað gerir byggðakvóti fyrir byggðirnar og hver
er reynslan? Hvað hafa þeir aðilar sem hafa byggða-
kvóta undir höndum verið að gera fyrir byggðirnar?
Þetta eru að hluta til sömu aðilarnir og hrópuðu
brask, brask, sem nú hafa byggðakvótann undir
höndum. Og aðilar með þennan kvóta hefja að sjálf-
sögðu brask með hann. Við getum litið til Seyðis-
fjarðar. Þar var skilyrt að það fyrirtæki sem fékk
byggðakvótann myndi skipta honum yfir í síld.
Braskið var byrjað. Síldarvinnslan er sterk í síld og
vill efla sig þar en þarna var komin samkeppni um
hráefnið og annar aðilinn var styrktur af hinu opin-
bera.
Hinn hluti byggðakvóta Seyðisfjarðar fór á bát sem
er að hluta til í eigu fyrirtækis sem hefur sterka
kvótastöðu í þorski. Hvað þá með Stöðvarfjörð? Þar er
ailur byggðakvótinn settur á fyrirtæki sem á yfir
5000 tonn af þorski. Eg veit ekki hverjum er verið að
hjálpa. Þetta er kannski bara viðurkenning á því að
sjávarútvegurinn getur ekki haldið uppi hinni
dreifðu byggð í landinu. Það er bara svo einfalt og alls
ekki miðað við úthlutaðan heildarkvóta í dag og þess
sem ætlast er til af honum. Ef stjórnmálamenn tækju
þá ákvörðun að sjávarútvegurinn ætti að halda uppi
hinni dreifðu byggð í landinu þá töpuðu allir. Það
verður eitthvað annað að koma til.
Sjáum hvað er að gerast með Vatneyrarmálið og
hve margfaldir menn eru í roðinu. Þegar kvótabækur
eru skoðaðar þá sést að Vatneyrin á jú kvóta en eig-
andinn þurfti bara að selja kvótann til að koma skip-
inu til veiða. Hann selur sem sagt kvótann og nýtir
sér kerfið. Verstu mafíósarnir myndu roðna við slík
vinnubrögð. En auðvitað verður þessum Vatneyrar-
dómi hnekkt í Hæstarétti því annars er kerfið hrun-
ið. Hvernig halda menn að færi, til dæmis hér hjá
okkur í Síldarvinnslunni, ef menn yrðu í einhvers
konar ólympískum veiðum og mokuðu upp aflanum
á fyrstu dögum kvótaársins og síðan yrði allt stopp.
Eg get ekki séð hvernig byggð eins og hér í Neskaup-
stað ætti að þola það.