Ægir - 01.10.2000, Qupperneq 38

EVRÓPUSAMBANDIÐ & SJÁVARÚTVEGURINN
Þessi belgíski bátur
var á sínum tima á
veiðum við ísland og
er nú safngripur i
Oostande.
af bolfiski hér við land, sem kom
til út af því að þeir voru okkur
hliðhollir í 200 mílna þorska-
stríðinu. Ef Islendingar gerðust
fullir aðilar að ESB yrði gengið út
frá þessari veiðireynslu við úthlut-
un veiðiheimilda og ljóst að sókn
útlendinga á Islandsmið myndi
lítið sem ekkert breytast. Nánast
allur sá afli sem heimilt yrði að
taka úr sjó við strendur íslands,
félli íslendingum í skaut. I áður-
nefndri skýrslu utanríkisráðherra
segir: „Aftur á móti myndi Island
þurfa að tryggja sér sinn hlut í
flökkustofnum, þ.e. loðnu, norsk-
íslenskri síld, úthafskarfa,
kolmunna og makríl. Sama gæti
einnig átt við um grálúðu og
djúpkarfa. Gera má ráð fyrir að
þess yrði krafist að skip ESB geti
veitt sinn hlut úr þessum tegund-
um innan íslensku fiskveiðiland-
helginnar, sérstaklega varðandi
loðnu og úthafskarfa, en bestu
veiðisvæðin eru þar. Einnig hefur
komið í ljós að kolmunni getur
veiðst vel þar og væntanlega gild-
ir það sama um norsk-íslensku
síldina ef hún breytir göngu-
mynstri sínu og gengur í veruleg-
um mæli til Islands."
Komi til aðildarviðræðna er
mjög líklegt að Evrópusambandið
fari fram með kröfú um að fá að
veiða hluta af hlutdeild sinni í of-
angreindum stofnum innan ís-
lenskar lögsögu. Einhverra hluta
vegna þá „gleymist" að geta þess í
skýrslu utanríkisráðherra að ESB
gæti ekki rökstutt slíka kröfu á
grundvelli veiðireynslu í íslenskri
lögsögu. Einnig hefúr „dottið" út
úr textanum að kolmunni, mak-
ríll, síld og loðna veiðist oft á tíð-
um vel í lögsögu Evrópusam-
bandsins. I þessari stöðu hefðu ís-
lendingar um tvo kosti að velja:
Að hafna kröfu ESB alfarið með
vísan til þeirrar grundvallarfor-
sendu að engin veiðireynsla sé fyr-
ir hendi. Hinn kosturinn, og sá
betri, er að fara fram með gagn-
kröfu á hendur ESB og krefjast
aðgangs að lögsögu sambandsins í
áðurnefndum uppsjávarfiskum.
Það er ekki nokkur vafi á því að
báðir aðilar myndu hagnast á
slíku samstarfi. Á undanförnum
misserum hafa íslenskir útgerðar-
menn fjárfest gríðarlega í þessum
sveiflukennda geira. Það eru því
augljósir framtíðarhagsmunir
fólgnir í því, og myndi tryggja
ákveðinn stöðugleika, að hafa að-
gang að lögsögu ESB þegar títt-
nefndir uppsjávarfiskar gefa sig
alls ekki á íslandsmiðum, eins og
dæmi eru um. Hér er um að ræða
sameiginlega stofna og gagn-
kvæmur aðgangur að fiskveiðilög-
sögum myndi tryggja að kvóta-
upptakan færi fram með lægstum
mögulegum tilkostnaði og skilaði
mestum mögulegum verðmæt-
um.
Hagsmunir og áhrif
Reynslan hefur kennt okkur að
aðildin að EFTA og EES voru
hvort tveggja gæfuspor sem hafa
bætt efnahag og lffsgæði Islend-
inga. Viðskipti hafa vaxið og höft-
um hefur verið rutt úr vegi og
samkeppni aukist neytendum og
framleiðendum til góða. Sam-
vinna innan fjölda málaflokka
hefur ýtt undir framþróun og ný-
sköpun og fjölgað tækifærum ís-
lendinga í víðum skilningi.
Með EES-samningnum tryggðu
íslendingar sér aðgang að innri
markaði ESB og um leið sömu að-
stæður og samkeppnisskilyrði
innan alls svæðisins. Um er að
ræða því sem næst fulla aðild - að-
ild án atkvæðis og hafa íslending-
ar einungis aðgang að stefnumót-
un á frumstigi máls. Við fulla að-
ild fengju íslendingar samstundis
tillögu- og atkvæðisrétt í öllum
nefndum, vinnuhópum og stofn-
unum ESB og gætu fylgt málum
eftir frá upphafi til enda og
þannig aukið og styrkt fullveldi
sitt í samfélagi við aðrar þjóðir
sem sett hafa sér áþekk markmið.
Innan Evrópusambandsins er sér-
fræðiþekking í hávegum höfð. I
ljósi sérstöðu íslendinga á sviði
sjávarútvegs, er óhætt að fullyrða
að vægi okkar í öllum vinnuhóp-
um og nefndum tengdum sjávar-
útvegi innan stofnana ESB yrði
mikið, værum við aðilar að sam-
bandinu. Samfara því að tryggja
hagsmuni okkar í sjávarútvegi
gætum við haft veruleg áhrif á
framtíðarþróun sjávarútvegsstefn-
unnar, því þrátt fyrir smæð þá er
Island stórveldi á sviði sjávarút-
vegs.
í næstu grein mun ég fjalla um
erlendar fjárfestingar í sjávarút-
vegi og svokallað kvótahopp.