Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Side 9
9
heldur liafa litið svo á, að þeim bæri að skrifa neitt, og sýn-
ast alls ekki hafa verið valdir af meistaranum með það fyrir
augum. Engar ráðstafanir voru gerðar til þess að koma upp
neinni trúarhók.
Hvernig stóð á þessu?
Til þess lágu ýmsar ástæður, en nóg er að nefna eina megin
ástæðu. Og liún var sú, að allir menn frumkristninnar voru
alsannfærðir um, að síðustu dagar þessarar veraldar væri
komnir. Þessi sannfæring mótaði allt starf þeirra og fyrir-
ætlanir. Það gat ekki komið til mála að fara að gera ráð-
stafanir fvrir þá framtíð, sem ekki var til. Allt var undir því
komið að fara með andann og hið lifandi orð sem allra víð-
ast, áður en liinn mikli dagur rvnni upp, dagurinn þegar
mannssonurinn kæmi í skýjum himins til þess að dæma lif-
eridur og dauða.
Eftir þessa skýring þarf frekar að gera grein fyrir þvi,
að menn fóru samt sem áður að skrifa. Og þá kemur að því,
sem áður er á minnzt, að ril þessi eru öll knúin fram af þörf.
Sá, sem ef til vill bvrjar ritstörf i kristnum sið, er Páll post-
uli. Hann var sá eini af postulunum, sem oss er kunnugt um,
að var hálærður maður og skólagenginn. Það hlaut því að
vera nokkuð nærri liuga hans að gefa sig að ritstörfum, er
svo har undir. Það er þó langt frá þvi, að það væri ritstarfa-
hneigð, sem kom honum af stað. Hann var ekki síður sann-
færður en aðrir um það, að heimsendir væri fvrir dvrum,
og freistingin var því lítil, að rita fyrir ókomnar kyn-
slóðir. En það var starf hans, sem hratt honum af stað. Hann
var stórvirkur og stofnaði söfnuði svo víða, að honum var
algerlega um megn, að vera jafnan viðstaddur, þar sem
hann þurfti að leggja ráðin á. Kenningin var enn á reiki og
menn ungir í trúnni, en nóg af allskonar kenningum og hind-
urvitnum, sem gat smeygt sér inn. Auk þess var róttækur
skoðanamunur milli lians og frumsafnaðarins í Jerúsalem, og
var Páli æðimikið hitamál, að hafa þar sitt fram. Auk þess
vildu söfnuðirnir oft og einatt leita ráða til hans og úrskurða
um ýms vandamál. Var þá ekkert eðlilegra en það, að hann
gripi til þess ráðs, að skrifa söfnuðunum bréf. Þetta gerði
hann, og það vafalaust talsvert oftar en vér vitum nú um.
Svona hófust þá hinar kristnu bókmenntir, hófust með
nokkrum sendibréfum. Sjá nú allir, hve fjarri sanni það er,
að Páll posluli muni liafa haft hugboð um, að Iiann væri að
gerast rithöfundur í þeirri merking, sem það orð er oftast
2