Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Side 15

15
geti að líta vísi Nýja-testamentisins við hlið þess gamla og þó
skör ofar. Og það sem eftir Kristi var haft, fagnaðarboðskap-
nrinn, evangelíið, var það ekki líka jafn rétthátt? Ritningarn-
ar og fagnaðarerindið (al yqacpal y.al ro evayyéhov) fara
menn þá að segja og þar sjámn vér hylla i fjarska undir skipt-
inguna í gamla og nýja testamentið.
Þá má nefna þá sannfæring, sem kristnin átti frá upphafi,
að Gamla-testamentið henti allt fram á leið til frelsarans.
Dauði Krists og upprisa höfðu verið ijoðuð fvrirfram af spá-
mönnunum, og það var því órofa samband milli ritningar-
innar, þ. e. Gamla-testamentisins, og hjálpræðisviðburða nýja
sáttmálans. Ritningin lieyrði að réttu kristnum mönnum til
en ekki Gyðingum, því að þeir skildu hana ekki rétt. Spádóm-
ur og uppfylling spádóms, þetta var eitt höfuð-sönnunargagn
kristinna manna. En þá var ekki heldur fjarri sanni, að þessi
tvö stig mætti speglast í tveim ritsöfnum. Þessi þörf var það,
sem knúði fyrstu guðspjallamennina til þess að rita þau
„mörgu“ guðspjallarit, sem Lúkas talar um. „Ritningarnar
og evangelíið“ verður smátt og smátt að „ritningarnar og
evangelíin“ (ai yg. y.al rá evayyéha) þ. e. liin rituðu guðspjöll.
Þriðja ástæðan, sem knúði í sömu átt var trúvörnin, sem
kristnir menn urðu að lialda uppi. Þeirri vörn varð að halda
uppi í tvær áttir, annars vegar gegn Gyðingum og liins vegar
gegn gnóstikum. í þessari trúvörn var það einn mesti erfið-
leikinn, hve óviss afstaða kristinna manna var til ritningar-
innar. Hvað var gamli sáttmálinn og livað liinn nýi? Hvað
var lögmál og hvað var spádómur? Var það aðeins sumt í
ritningunni, sem benti til síðari tíma, eða var öll ritningin
eign nýja tímans, og þá aðeins skammsýni Gyðinganna um
að kenna, að þeir sáu ekki það nýja í hverju gömlu orði ritn-
ingarinnar? — Það hlaut og að valda miklum erfiðleikum að
þurfa jafnan að færa löng og flókin rök fyrir því, sem liægt
var að gera út um með einni tilvitnun, ef hin kristnu rit liefði
verið viðurkennt ritsafn.
Og loks voru það svo kristnu ritin sjálf, sem knúðu í þessa
sömu átt. Það var staðreynd, að við hlið ritningarinnar voru
að verða til rit, sem geymdu orð frelsarans og postulanna. En
það varð líka hrátt staðreynd, að ýms rit urðu til, sem ekki
áttu skilið jafnmikinn heiðurssess eins og hin. Hver átti að
skera úr, og hvernig áttu menn að vita, hvað var gott og hvað
skaðlegt?
1 þessu samhandi verður að minnast þess, hversu fljótt nokk-