Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Blaðsíða 25

25
ar. Þá eru að koma fram á sjónarsviðið rithöfundar, sem mik-
ið kveður að, og oft vitna til rita Nýja-testamentisins, enda
hugmyndin um ritsafnið þá tekin að skýrast. Frá þessum „að-
al vígstöðvum“, ef svo mætti að orði komast, er svo reynt að
senda rannsóknarleiðangra aftur í rökkrið, lengra og lengra,
og reyna þannig að komast að þvi, út frá því síðara, hvað gerzt
hefir. Það er reynt að finna orsökina eftir afleiðingunum, með
stuðningi þeirra fáu gagna, sem fjTrir liggja.
Þetta mun nú vera eina leiðin, sem fær má teljast. En samt
verður hún ekki farin liér. Því að þessa ieið á aðeins vísinda-
maðurinn að fara, meðan liann er að rannsaka. En er hann
liefir fengið niðurstöður sínar, á hann, að vorum dómi, að
snúa við blaðinu og skýra lesandanum frá þeim í réttri röð,
eins og liann getur dregið myndina upp skýrasta og' réttasta.
Elztu tilvitnanir.
Vér hyrjum með því að líta á elztu tilvitnanir i rit þau,
sem um er að ræða. En í því sambandi verður að hafa ýmis-
legt í huga.
Fyrst er þess að gæta að gera inun á því, hvort höfund-
urinn sýnir aðeins, að liann þekkir ritið, sem hann vitnar til,
eða hvort ráða má af tilvitnuninni, livaða skoðun iiann liefir á
ritinu. Þó að einhver höfundur t. d. vitni i Rómverjahréfið,
eða sýni með orðalagi sínu, að liann þekki það, þá er ekki sagt
þar með, að liann telji það ritningarhæft.
Annað sem hafa verður í huga er það, hvernig tilvitnan-
irnar eru. Hvort þær eru nákvæmar eða ónákvæmar, hvort
þær eru beinar, eða aðeins óheinar, þannig, að höfundurinn
tali meira og minna óafvitandi, með orðum annars höfundar.
-— Um allt þetta liafa verið gerðar afar nákvæmar rannsóknir.
Rit kirkjufeðranna hafa verið rannsökuð svo að segja orði til
orðs til þess að leita þar að tilvitnunum og elztu ritin þó ekki
sizt. Er enginn möguleiki að skýra liér frá þeim rannsóknum
til neinnar hlítar, því að hækur þær, er um það fjalla, eru
miklu lengri en þessi ritgerð öll á að vera. Hér verður aðeins
skýrt stuttlega frá því iielzta, er máli skiplir fyrir sögu rit-
safnsins.
Frá árinu 96 e. Ivr. er til hréf, sem kennt er við Klemenz,
en er í raun og veru „frá söfnuði guðs í útlegðinni í Róma-
horg til safnaðar guðs í útlegðinni í Korintuborg“, stórmerki-
legt rit. í þessu hréfi er margra ritaNýja-testamentisins minnst
þannig, að liægt er að sjá, að höfundinum liefir verið kunn-
4