Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Blaðsíða 27
27
rituðum texta, heldur kunnu þeir það, og höfðu það þó ekki
orðrétt eins allir.
Til er rit eitt frá byrjun 2. aldar, sem kallað er Barna-
basarbréf. Mun vera átt við Barnabas, samverkamann Páls
postula, en ritið er áreiðanlega ekki eftir hann. I því er mjög
mikið vitnað í Gamla-testamentið og fær höfundurinn út úr
því allskonar speki og spádóma með því að beita óeiginlegum
skýringum. En liann vitnar líka í Matteusarguðspjall og mun
vera sá fyrsíi, að minnsta kosti af kirkjulegum höfundum,
sem notar orðin: „eins og skrifað stendur“ um tilvitnun i
Nýja-testamentis rit.
I hinu einkennilega riti „Hirði“ Hermasar, bróður Píus-
ar, biskups í Róm, sem skrifað er um miðja 2. öld, er lítið af
tilvitnunum. Bókin er að mjög miklu leyti vitranir og s>mir,
og það getur verið, að þess liáttar rit noti ekki mjög tilvitn-
anir. Þó má sjá, að hann þekkti hæði eittlivað af guðspjöllum
vorum og eitthvað af Pálsbréfum t. d. Efesusbréfið.
Þá verður að nefna Papías, hiskup í Hierapólis, sem mun
hafa verið jafnaldri Polykai-pusar og þó sennilega eittlivað
eldri. Evsehíus sagnarritari liefir spillt mjög mannorði lians
með þvi að segja að hann hafi verið ógáfaður maður, því að
ekkert bendir til þess að svo hafi verið. En hann var hlvnnt-
ur þúsundárarikis-kenning, sem Evsebíus var andstæður, og
það mun hafa lækkað hann svo í augum hins mikla sagna-
meistara. Papías er eitthvert Jjezta vitni vort um uppruna
Nýja-testamentis ritanna. Hann beinlinis safnaði umsögnum
öldunga og fróðra manna um uppruna kristninnar og ritanna,
og væri ómetanlegt, ef vér ættum nú rit hans. En því miður
er ekkert til eftir liann nema örsmá hrot í kirkjusögu Ev-
sebíusar. Væri gaman að finna í einhverju klaustri á Austur-
löndum handrit af riti Papíasar: „Skýring á orðum Drottins",
fimm hækur. Þar mundu áreiðanlega opnast nýir heimar. En
ekki þarf að efa, að liann hefir þekkt Opinberunarbókina úr
því að liann aðhylltist þúsundáraríkiskenninguna, og vitnis-
burðir hans um guðspjöllin eru ómetanlegir. En Evsebíus hef-
ir geymt orð eftir honum, er sýna, að liann tekur munnlega
guðspjallið „hina lifandi, stöðugu frásögn“, fram yfir allt, sem
hann gat fengið úr hókum.
Um Markíon og' vitnishurð þann, sem felst í safni hans
verður síðar talað.
Þá verður loks að nefna þann manninn, sem langmest er