Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Page 39
39
hann felldi ekki skoðanir saman við kirkjunnar menn og lenti
í deilum við þá, sem urðu enn harðari einmitt fyrir það, hve
nærri liann stóð þeim að mörgu leyti og varð því afar hættu-
legur kirkjunni.1
Markion var útgerðarmaður i Sínópe í Pontus. En trúmál-
in tóku liug hans allan og fór hann vestur til Rómaborgar
eins og flestir, sem vildu Iieyra eða segja eitthvað. Þetta var
um 140 e. Kr. Voru þá saman komnir í horginni margir leið-
togar svo sem Jústínus píslarvottur, Valentínus, sýrlenzkur
gnóstíki mjög snjall, er Iverdo hét, o. fl.
Hér er nú ekki unnt að rekja skoðanir Markíons, en aðal-
atriði þeirra var það, að allir frumpostularnir hefði gersam-
lega misskilið meistarann og horfið aftur til gyðingdóms. Páll
hefði einn skilið hann. Guð Gyðinga væri allt annar en guð
kristinna manna og með komu Ivrists væri veldi hins fyrra
lokið og lögmálinu þar með. Nú rikti náðin ein og hjálpræði
fyrir trú. Þessar slcoðanir vildi hann fá söfnuðinn í Róm til
að taka, en varð undir og var rekinn úr söfnuðinum árið 144.
Réðist liann þá í það stórræði, að stofna nýja kirkju og það
tókst honum mcð fráhærum dugnaði og vitsmunum. Náði hún
út um öll lönd, og virtist um stund ætla að verða hinni yfir-
sterkari. Ýmsir ágætir fræðimenn hafa talið Markíon mesta
mann kristninnar milli Páls postula og Órigenesar.
Eitt af því merkasta við starf hans var það, að hann tók sér
fyrir liendur að mynda nýtt ritsafn í stað gj'ðinglega ritsafns-
ins, sem hann hafnaði með öllu. Ritin voru til, en hann grípur
með handbragði snillingsins inn í og mótar úr efninu, sem
fvrir var, mótar listaverk, sem tíminn krafðist en beið eftir
listamanninum. Og þó að þetta verk vrði nokkuð öðruvísi en
vér teljum nú rétt, þá verður því ekki neitað, að eins og
Markion hugsaði, gat hann varla gert það hetur. Hann vildi fá
tvískipt safn, er kæmi i staðinn fjæir lögmál og spámenn, og
það gerði liann með því að skipta safninu í „guðspjall“ og
„postula“. Úr guðsjöllunum valdi liann Lúkasarguðspjall,
sennilega af því að Lúkas var samverkamaður Páls. En post-
ulinn var auðvitað Páll. Tók liann í safn sitt 10 bréf Páls, öll
nema Hirðisbréfin.
En jafnvel þessi rit höfðu ekki að skoðun Markíons, sloppið
við afbakanir og rangfærslur af hendi Gvðinga og annara,
1) Polykarpus kallar hann t. d. „frumhurð Satans“ (töv xqcotótoxov tov 2a-
TaváJ.