Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Blaðsíða 42
42
vikið. En framkoma Marldons mun og hafa ráðið því, að bæði
Jústínus og aðrir kirkjunnar menn fara að gefa enn betur
en áður gætur að þessari dýrmætu eign kirkjunnar og stefna
þar að ákveðnara marki.
Einn mann má nefna í þessu sambandi, er Hegesippus hét.
Hann mun vera fæddur í Gyðingalandi, en dó í hárri elli seint
á 2. öld. Um æfi hans vita menn lítið og rit hans eru glötuð
nema brot í kirkjusögu Evsehíusar. En af þeim má ráða, að
þessi maður hefir farið álcaflega viða og sennilega verið allra
manna kunnugastur högum allrar kristninnar, austan frá
Gyðingalandi og Sýrlandi allt vestur til Rómahorgar. Hann
liefir þvi verið ómetanleg stoð fvrir kirkjuna, er liún nú varð
að húast til að mæta ritsafni Markíons. Hann segir að í hverri
borg liafi menn það, sem prédiki, lögmálið, spámennina
og drottin /o vópog xrjgvooEi xal oi jigocpijTai y.al ó Kvgiogi
Melíto frá Sardis ritaði trúvörn eina er hann afhenti Mar-
kúsi Aurelíusi keisara milli 170 og 180. Hann fór ferð til
Gyðingalands til þess að kojnast að því með vissu, hvaða bæk-
ur ætti að vera í ritsafninu (Gamla-testam.), og kemur það
mörgum kynlega fvrir, að hanu skyldi þurfa að liafa svo
mikið fjTÍr því. En fyrir honum er Gamla-testamentið mikils
virði aðeins vegna þess, að i þvi eru spádómar um Krist. Ger-
ist liann mælskur mjög er liann talar um það. „Hann (þ. e.
Kristur) var fæddur áður en ljósið varð til. Hann myndaði
manninn, liann skapaði alla hluti með föðurnum, liann sjálf-
ur er í öllum hlutum. Ilann var forfaðir í forfeðrunum, lög-
mál i lögmálinu, æðsti prestur prestanna, lierra konunganna,
spámaðurinn i spámönnunum, erkiengill englanna“ o. s. frv.
Þessi lýsing ein sýnir, þegar liún er lesin öll, að hann hefir
þekkt nálega öll rit Nýja-testamentisins. Hann talar um
„Gamla-testamentið“ og sýnir með því, að hann kannast og
við „Nýja-testamenti“.
Þá má nefna Tatian, lærisvein Jústínusar, sem ritaði um
170 e. Ivr. frægt rit, er nefnt var Diatessarón, er ef til vill má
þýða „Fjögurra rita bókin“ (Gríska lieitið var: 5EvayyéXiov
’hjoov Xgioroij tó öiá teoocíqoov). Rit þetta var „harmónía“
guðspjallanna, er liefst með inngangi Jóhannesarguðspjalls
og samræmir efni allra guðspjallanna mjög vel. Þetta sýnir
skjTt og afdráttarlaust, að einmitt þessi fjögur guðspjöll og
engin önnur voru þá viðurkennd. En á hinn bóginn sýnir það
líka, að Tatian leit ekki á rit þessi sem „kanónísk“ í þeirri
merking, sem það orð var síðan notað, þ. e. óskeikult og full-