Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Qupperneq 50
50
má sjá örðugleikana speglast einmitt út úr orðum sumra
þeirra, sem verja guðspjöllin fjögur. Því að í vörninni sjálfri
felst viðurkenning þess, að verja þurfi. Er langfrægust vprn
íreneusar í ritinu Adversus hæreses. Hann segir þar: „Þvi að
eins og veröldin, sem vér lifum í, hefirfjórar höfuð áttir ogþar
blása fjórir vindar, og eins og kirkjan er dreifð um allar áttir
heims og fagnaðarerindið er grundvöllur og jnáttarstólpi
kirkjunnar og lífsins andi, þá var líklegt, að það hefði fjóra
máttarstólpa, er blési ódauðleika i allar áttir og kveikti af
nýju líf með jnönnunum. Það er þvi augljóst, að „orðið“
(XóyosJ, er gert hefir alla hluti og situr á kerúbunum og held-
ur öllu við, hefir verið gert kunnugt mönnunum og gefið
fagnaðarerindið i fjórum myndum en haldið saman af ein-
um anda .. . Þvi að kerúbarnir hafa og fjögur andlit og tákna
með því ráðstafanir guðs sonar ... Allar lifandi skepnur eru
i fjórum myndum, og guðspjallið er einnig i fjórum mynd-
um“. Það er auðséð, að íreneus finnur, að það þarf að gefa
skýringar á þessari ráðstöfun guðs. Þetta sama má einnig
lesa út úr Ritskrá Múratórís þótt stuttorð sé. Þar segir í 16.
línu nn: Licet varia singulis euangeliorum libris principia
doceantur, nihil tamen differt credentium fidei, cum uno ac
principali spiritu declarata sint in omnibus omnia de nativi-
tate, de passione, de resurrectione, etc. Þótt mismunandi sé
sagt frá upphafinu (eða mismunandi sjónarmið) i einstök-
um guðspjöllum, þá skiptir það engu fyrir trú hinna trúuðu,
því að í sama anda er skýrt í þeim öllum frá öllu, er snertir
fæðinguna, píninguna, upprisuna o. s. frv. Það er auðséð, að
hak við þessi orð er tilfinning fyrir erfiðleikum við það, að
hafa fjögur guðspjöll, sem greinir á um jmiislegt.
En hvað var það þá, sem liélt svo fast í aðgreindu guðspjöll-
in? Hér má nefna þrjár ástæður.
Fyrst má nefna það sama, sem áður er um getið í sam-
bandi við siðari part Nýja-testamentisins, vitnisburðargild-
ið. Kirkjan hefir fundið, að guðspjöllin liöfðu meira vitnis-
burðargildi, ef þau liéldust aðgreind. Það var sterkara að geta
leitt Matteus, Markús (Pétur), Lúkas (Pál), og Jóhannes sem
vitni um sannleik fagnaðarerindisins, heldur en einhverja
samsteypu úr ritum þeirra allra. Þetta sést vel af orðum
Jústíns í Trúvörninni, þegar hann talar um „Endurminning-
ar postulanna“. Ifann veit að þessi rit eru oft nefnd öðrum
nöfnum, en liann notar viljandi þetta nafn, vegna vitnisburð-
arins, sem í þessu er fólginn.