Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Page 51
51
Þá má nefna það, sem að er vikið hér að framan, að aðal-
söfnuðirnir liafa svo að segja átt hver sitt guðspjall, og þeir
liafa ekki tekið í mál að sleppa því. Má sérstaklega minna á
það, að Markúsarguðspjall, sem hlaut að vera í mestri hættu,
þar sem efni þess var nálega tæmt í hinum guðspjöllunum,
var einmitt guðspjall sjálfs Rómaborgarsafnaðarins. Frá
þessu sjónarmiði er fjögurra guðspjalla safnið nokkurskonar
málamiðlun, sennilega þó meira eða minna ósjálfráð.
Og loks er svo enginn efi á þvi, að Markíons ritsafn liefir
einnig' hér átt sinn þátt í. Kirkjan varð að yfirbjóða Markíon.
Markíon ætlaði að safna mönnum saman um ritsafn sitt, en
hvað þá kirkjan sjálf! Fjögnr guðspjöll eru meira en eitt og
rit allra postulanna meira en einn postuli. Ef menn vildu liafa
ritsafn Nýja-testamentisins á annað horð, þá var það kirkjan,
sem auðinn átti.
Erfiðleikana varð kirkjan þá að sitja með. Hjá þeim varð
hvort sem er ekki sneitt, jafnvel ekki með því að samræma
guðspjöllin í eitt rit, því að þá varð að gera út um mótsagn-
irnar. Og var ekki þetta ósamræmi i rauninni vottur um lif?
Samræmi Nýja-testamentisins er samræmið í ósamræminu,
samræmið eins og það er í náttúrunni en ekki vélgengt sam-
ræmi. Fyrir þetta hefir verið deilt á guðspjöllin og þau var-
in. Ósamræmið liefir valdið stríði en „nóXe/áoí naz/jo zwv
návrcov“ ófriðurinn er faðir alls, sögðu Grikkir.
Og annan erfiðleikann, þann, að með þessu væri verið að
gera liið eina guðspjall Drottins vors Jesú Ivrists, að mörgum
guðspjöllum, og gera með því flokkadrætti um einstök nöfn
eins og i Ivorintuborg, þennan erfiðleika losuðu menn sig' við
með því, að halda þrátt fju-ir allt fast í hugsunina um eiíl
guðspjall, þó að það væri „TEToáuoocpov" í fiórum myndum.
í handritum er því vfirskrift alls safnsins: Tó evayyéhov
»Guðspjallið“. Svo koma undirfyrirsagnirnar Kazá Mardaiov,
y-aTu Mágy.ov y.zX. „eftir Matteus“, „eftir Markús“ o. s. frv. Þó
nær þessi íslenzka þýðing þessu ekki vel. Eiginlega felst
í þessu: Guðspjailið, eins og það er hjá Matteusi, eins og það
er lijá Markúsi o. s. frv. Þessar fvrirsagnir má rekja aftur
til miðrar 2. aldar. Þær eru þá sennilega frá þeim, sem gekk
frá guðspjallasafninu, en ekki þeim, sem að lokum gengu
frá öllu ritsafninu.
Þegar kemur fram á 3. öld, og einkum á Vesturlöndum,
fer að bera á því, að menn vilja raða guðspjöllunum þannig:
Matt., Jóh., Lúk., Mark. Er það auðsjáanlega yngri röð, og