Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Síða 62
62
eitt af þeim ritum, sem öruggasta aðstöðu eiga í ritsafninu,
svo að segja frá upphafi.
Aftur á móti nefnir liann svo rit, sem liann er til í að. við-
urkenna, svo sem „Sjieki, rituð af vinum Salómons, honum til
heiðurs"1) og sennilega Opinb. Péturs, en knýtir þó þar við
ummælum, er fela í sér nokkurn vafa um þá bók. Þá talar
liann um Hirði Hermasar og segir, að liann sé nýlega ritaður,
á vorum dögum, af Hermasi í Rómahorg, þegar Píus, bróðir
hans, var biskup safnaðarins2). Telur liann því bók þessa
góða til lestrar, en „til enda veraldar“ geti hún ekki verið
liæf til opinberrar notkunar, „hvorki meðal spámannanna,
þar sem tala þeirra er full, né meðal postulanna“3). Líklega
er átt við með þessu, að Hirðirinn komist livorki að í Gamla-
né Nýja-testamentinu.
Loks er svo vísað á bug ritum ýmissa villumanna.
Skrá þessi bregður þá upp fyrir oss þeirri staðrevnd, að
um, eða jafnvel fyrir 200 var vöknuð tilfinningin fyrir því,
að ekki mætti lengur láta reka á reiðanum um það, hvaða rit
kirkjan viðurkenndi sem reglurit. Og þessi tilfinning hlaut
einmitt að ldæðast ákveðinni rnynd við það, að eining kirkj-
unnar og sarntök eflast. Myndun ritsafnsins er megin við-
burður síðari hluta 2. aldarinnar, megin liðurinn í myndun
almennu kirkjunnar. Ekki svo að skilja, ao þessi tími legði
neitt til safnsins, að neitt væri þá framleitt eða ritað af því,
sem komast átti í safnið, heldur liitt, nð kirkjan eins og vakn-
ar til fullrar meðvitundar um það, livað hún á mikinn og dýr-
mætan fjársjóð, þar sem þessi rit eru. Adam vaknar og sér
Evu standa við lilið sér.
Full meðvitund um gildi þessara rita hlaut einmitt að koma
fram í þessu tvennu, annarsvegar þ\d, að láta ekkert glatast
af þessum dýrmætu fjársjóðum frá dögum postulanna, og
hinnsvegar þvi, að bægja öliu frá, sem inn vildi komast en
átti þar ekki lieima. Ritsafnið verður að lielgidómi, sem vel
verður að vernda og verja. Einmitt það, hve reikandi þessi
takmörk eru allt fram um og fram yfir aldamótin 200 sýnir,
1) Þess hefir verið getið til, að ]>etta „ab amicis“ sé mislestur eða mis-
skilningur af liálfu þess, er hafi ])ýtt skrana úr grisku. Þar liafi staðið
„vnö <t‘í!.covog“ en verið lesið eða skilið sem „ítxo <pí).cov(avzov)''■ Ætti ]>á að
standa: „Hitað af Filo Salomon til heiðurs“.
2) Þetta er talsvert ónákvæmt orðalag, þvi að hér er um hálf öld á milii.
Pius er biskup um miðja 2. öld.
3) Leipoldt þýðir „in finem temporum": „með því að vér lifum í endi
veraldar". Flestir munu þó nota hina þýðinguna:: „Til enda veraldar".