Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Blaðsíða 82
RITSAFNIÐ í SÝRLENZKU KIRKJUNNI
Tatían og Diatessarón.
Nálega öll saga ritsafns Nýja-testamentisins gerist í grískri
menning. Páll postuli og aðrir ágætir kristniboðar fluttu
kristnina úr jarðvegi Asíu og gróðursettu liana i grískri jörð.
Kristni fyrstu aldanna er því nálega eingöngu grísk hreyf-
ing, og það er þetta, sem olli þvi, að hún breiddist svo fljótt
út. Því að griska menningin var þá fullkomlega einvöld
meðal þeirra þjóða, sem réðu lögum og lofum í lieiminum.
Nýja-testamentið er þvi allt ritað á grísku. Og fram eftir öld-
um, að minnsta kosti fram á þriðju öld, er jafnvel söfnuður-
inn í sjálfri Róniaborg grískur miklu frekar en latneskur.
Vér eigum aftur á móti miklu færri sögur af því, bvernig
kristnin bafi breiðst út austur á bóginn. Þar er mest allt
hulið, og lielgisagnir einar skýra frá ferðum postula og trú-
boða langt austur eftir löndum, jafnvel alla leið til Indlands.
Til Sýrlands kom kristnin, svo sem kunnugt er, mjög
snemma, ef átt er við skattlandið Sýrland með höfuðborg-
inni Antíokkíu, þar sem Páll starfaði. En þegar talað er um
kirkju Sýrlands í mótsetning við bina grísk-mótuðu kirkju,
er átt við löndin, er lágu næst fvrir austan skattlandið, því
að það var sjálft fullkomlega mótað af grískri menning. Þar
fyrir austan tók við gamla Assyríuríkið, Mesójjótamía og
Persaland, þó að þau ríki væri nú auðvitað liorfin. Norð-aust-
ur af Antíokkíu var béraðið Osroene með höfuðborginni
Edessu, ofan til við Evfratfljótið. Þangað kom kristni
snemma, og þar varð kristnin fvrst ríkistrú, á stjórnarárum
Abgars IX. nálægt 200. En helgisagnir segja, að kristni hafi
borizt þangað þegar á dögum Krists, og átti konungurinn,
Abgar V. í Edessa, að liafa skrifazt á við Krist, og voru tilraunir
gerðar að koma bréfi einu, sem átti að vera eftir Jesúm sjálf-
an inn i ritsafnið. Talið er, að bréf þetta sé frá miðri 3. öld.
Var staðið þvert gegn því alla fornöldina, en á miðöldum tóku