Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Síða 109

109
Það er eins og nokkurskonar skærur á landamærum hins
mikla ríkis, skærur, sem engu liagga um gildi og áhrif rit-
safnsins. Þeim lauk, eins og kunnugt er, með því, að ákveða
hin 27 rit, og vísa öðrum á bug.
Þegar í stað, er ritsafnshugmyndin var mótuð orðin, komu
í ljós afleiðingar hennar. Þær híða alls ekki eftir því, að úr-
slit fáist um aukaatriðin. Þessar afleiðingar voru margar og
mikilsverðar, og er varla rétt að skiljast svo við þessa sögu,
að ekki sé vikið að þeim með nokkrum orðum. En því mið-
ur hefir þessu stórmerkilega máli ekki verið neinn verulegur
gaumur gefinn, og' það er aðallega einn vísindamaður, sem
hefir hent á það og rannsakað það, sem sé Adolf Harnack.
Hann víkur að því bæði í liinni miklu trúarlærdómasögu sinni
og í hók, sem hann ritaði um uppruna Nýja-testamentisins.
Er iiér um stórmerkilegt sögulegt atriði að ræða, þó að hér
verði aðeins stuttlega að því vikið.
Vald ritsafnsins.
Þegar ritsafn N.-t. verður til, er það í raun og veru ekkert
annað en viðurkenning þess sem var. Ritin voru til og höfðu
verið notuð og mikilsvirt. En samt sem áður liefir þetta, að
þessi rit eru viðurkennd sem Nýja-testamentið, sem heilög
ritning, við lilið Gamla-testamentisins, þegar í stað Iiinar stór-
kostlegustu afleiðingar. Því frá sama augnabliki fá þessi rit
nýtt og alveg sjálfstætt vald. Þau svo að segja losna frá móð-
urstofninum, losa sig frá þeim, sem réðu því, að þau voru
viðurkennd, og fá vald vfir þeim. Sagan af því, hvernig þau
náðu þessari viðurkenning, atvikin, sem að því lágu, menn-
irnii’, sem að því höfðu unnið, allt þetta sópast hurt, og hið
lieilaga ritsafn stendur á sínum eigin rétti, eins og það hefði
fallið af liimnum ofan. Sjálfir höfundarnir að því, að það
varð til, eru jafn varnarlausir fj’rir valdi þess eins og aðrir.
Það er sennilegt, að trúarreglan sé eldri en Nýja-testamentið,
og liafi átt ekki lítinn þátt í því, að það varð til. En um leið
og N.-t. er til orðið víkur það þessari móður sinni af stóli og
sezt þar sjálft.
Kirkjan vildi þó ekki láta N.-t. taka öll völdin, og er sagan
af þeirri viðureign harla merkileg, viðureigninni milli N.-t.
annai’s vegar og trúarreglunnar og erfikenningar kirkjunnar
hins vegar. Var sú viðureign áreiðanlega lieppileg. Erfikenn-
ingin kom í veg fyrir, að kristnin j'rði nokkru sinni einlxliða
hókartrú eins og Múhameðstrúin varð, en N.-t. kom á hinn