Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Blaðsíða 111
111
vald, Nýja-testamentið, og sýna fram á, að stefna þeirra væri
í samræmi við það.
Og svo má loks minnast þess, að meðan Nýj a-testamentið
var ekki viðurkennt sem lieilög ritning, var þess ekki að
vænta, að það væri notað við guðsþjónustur eða yfirleilt við
guðræknisiðkanir sem beint guðsorð til mannanna. Þar var
Gamla-testamentið eitt um hituna. En nú nær það margfalt
meira valdi að þessu leyti. Og liverju það liefir valdið í þá
átt að fegra og dýpka skilning manna á eðli kristindómsins,
verður auðvitað aldrei liægt að ineta. Þetta var einnig bein
og eðlileg afleiðing þess, að ritsafnið var viðurkennt.
Nýja-testamentið og Gamla-testamentið.
Viðurkenning liins nýja ritsafns hafði gagnger álirif á að-
stöðu Gamla-testamentisins i kirkjunni. Áður en N.-t. er kom-
ið er aðstaða Gamla-testamentisins í raun og veru næsta ein-
kennileg. Annarsvegar er það hin heilaga ritning safnað-
anna. En á liinn hóginn er aðstaða þess varasöm í meira en
einum skilningi. Það komu fram afar sterkar raddir inn-
an kirkjunnar um það, að i raun og veru væri G.-t. úr gildi
gengið fyrir kristna menn. Menn drógu þennan skilning út
úr einstökum ummælum Páls postula og allar þær stefnur,
sem ýktu og bættu við Pálsstefnuna, losuðu sig umsvifalaust
við G.-t. Með því varð kristnin eins og hálf rótslitinn kvist-
ur, því að hún var í upphafi vaxin í gyðinglegum jarðvegi.
Á liinn hóginn skorti ekki lieldur raddir um það, að allt, sem
var umfram gjrðingdóm, væri heiðni og villutrú og var
þannig reynt að nota lielgi G.-t. og einveldi til þess að kevra
kristnina í stakk gyðingdómsins. Og að minnsta kosti var
eins og kjark og möguleika vantaði til þess að kristnin kvæði
afdráttarlaust upp úr um það, sem hún átti nýtt og umfram
það, sem Gamla-testamentið átti orð til að lýsa. Það var
þeirra lieilaga ritning og algilda trúarbók, en vantaði ýmsa
þá strengi, sem menn nú þráðu að leika á, og varð þannig
óþolandi liaft á vöxt og viðgang, innileika og kraft hinnar
nýju stefnu.
En þegar Nýja-tes'tamentið kemur fram, er eins og það
lejrsi á svipstundu hæði þessi vandkvæði, þótt sitt virðist til
hvorrar handar. Það er tengt við Gamla-testamentið á þann
hátt og reist á grundvelli þess þannig, að óhugsandi var, að
kirkjan gæli látið sér til liugar koma að losna við það. Enda
bætti það svo úr því, sem á lirast, að enginn þurfti framar