Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Síða 112
112
að finna til vöntunar. En á liinn bóginn bætti það svo mörgu
við, lék á svo marga strengi, sem áður voru ókunnir, að þeir,
sem ekki vildu annað viðurkenna en gyðingdóm, gátu alls
ekki lengur talizt með í samfélagi kristinna manna. Enda
bregður þegar í stað svo við, að slíkir menn eru taldir hik-
laust með villumönnum, er vara þurfi við. Ireneus telur þá
með í villumannaskrá sinni.
En Gamla-testamentið studdi líka Nýja-testamentið mjög
mikið. Ritsafnsbugmyndin var orðin skýr af umgengninni
við G.-t., og það þurfti þvi ekki annað en skýrða liið nýja
ritsafn öllum þeim beiðursmerkjum og tignarheitum, sem
G.-t. liafði baft og beita við það sömu lotningarfullu með-
ferðinni. Nýj a-testamentið erfir umsvifalaust allan auð
Gamla-testamentisins. En þar sem það átti auk þess sína
séreign, skaut það binu aftur fyrir sig á augabrag'ði. Júst-
ínus þekkir ekki þennan mun, þvi að þá er N.-t. elcki til orð-
ið, en bjá íreneusi kemur hann fram. I hans augum er G.-t.
legisdatio in sermtutem — löggjöf til þrældóms, en N.-t.
legisdatio in libertatem — löggjöf til frelsis. Og' þó er þetta
rétt á takmörkum þess, er N.-t. fær vald sitt. En það eykst
síðar.
í þessu sambandi testamentanna felast örðug'leikar, sem
hafa vafizt fyrir guðfræðingum og trúmönnum fram á þenn-
an dag, og fætt af sér margt þarft eins og vandamál oft gera.
Bæði testamentin eru guðs orð og innblásin, en þó er annað
meira en bitt. í Gamla-testamentinu er eilíft og algilt efni
ofið saman við afstætt og' tímabundið efni i óleysanlega
Gordíonsknúta. Hefir þetta áreiðanlega á liðnum öldum sett
beilbrigð takmörlc þeirri blindu trú á bókina, sem annars gat
legið við borð. En auk þess opnaði þetta augu manna enn
betur fyrir gildi Nýja-testamentisins og þeirri framþróun i
liinni heilögu sögu, sem er skilyrði fyrir réttum og heilbrigð-
um dómi. Þessi dýpri og' innilegri skilningur á göfgi og fegurð
kristindómsins kemur þegar í stað fram eftir að nýja ritsafn-
ið liefir unnið sér befð.
Ritsafnið verður til falls og til viðreisnar.
Þess þarf naumast að geta, að myndun ritsafnsins verð-
ur til viðreisnar þeim ritum, sem i það komust. Það er ekki
aðeins að það bafi gefið ritum þessum ábrifavald og tign,
sem þau gátu með engu öðru móti fengið, lieldur befir það
sennilega beinlínis bjargað lífi þeirra, sumra að minnsta