Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Page 115

115
hið innblásna orð postulanna sjálfra, þessi óvefengdi hæsti-
réttur, var eina aflið, sem var þess um komið að bjarga
kirkjunni úr þessum reyfarahöndum. Þegjandi og hljóða-
laust dæmdi N.-t. þessar ýkjur, og sá sem las, varð að lesa með
blendinni samvizku. Leifar þær, sem enn eru til af þessum
bókmenntum, eru vitnisburður um harðan bardaga. Þær eru
„þeir fáu eftirlifandi“, og þær tala skýru máli um vald og
mátt Nýja-testamentisins, sérstaklega þegar því afli var stýrt
af rómverskri stjórnvizku og þeirri óbifanlegu festu, sem
einkenndi bana.
Nýja-testamentið og kristilegar bókmentir og vísindi.
Af því, sem liér liefir sagt verið, mætti nú ef til vill ráða
það, að ritsafnið hafi aðeins orðið til viðreisnar þeim ritum,
sem i það komust, en öllum öðrum kristnum bókmenntum
til falls. En eins og áður er getið, gengu aðrir straumar í gagn-
stæða átt. Nýja-testamentið varð sem sé beinlínis til þess að
örfa og meira að segja koma af stað kristnum bókmenntum
á öðrum sviðum en þeim, sem áður hefir nefnt verið.
Evsebíus tekur upp orð eftir ónafngreindum andstæðingi
Montaninga i þá átt, að hann geri það með ugg og ótta, að
rita nokkuð, því að ekki sé að vita nema einhver haldi að
liann sé með því að gera tilraun til þess að auka við hið
heilaga orð. Sama kemur fram víðar, og bendir þetta á þá
sterku lireyfing, sem var innan kirkjunnar í þá átt, að leggja
böft á rit, er gerzt gæti keppinautar binna fornu uppbyggi-
legu rita. Það voru gnóstíkar og aðrir villumenn, sem voru
látnir að mestu einir um ritstörf, og það hefir ekki dregið úr
þessari tilfinning trúrra sona kirkjunnar.
Á þessu verður snögg brej'ting, þegar ritsafnið hefir öðl-
azt viðurkenning. Með þeirri viðurkenning hlaut að fylgja
óbrigðileg sannfæring og vissa, að ekki gæti til mála komið,
að nein rit, er siðar kæmi fram, fengi jafnast á við ritin í safn-
inu. Þau voru algerlega sérstæð og einstök, liafin upp jdir
allan samanburð. Þetta varð til þess, að nú var alveg óhætt
að rita. Nú var ekki lengur nein þörf á, að láta andstæðing-
ana eina um þau störf.
Og einmitt sjálft liið nýja ritsafn lilaut að knýja menn til
ritstarfa. Því að vísu dæmdi það til dauða allar tilraunir að
bæta um það, sem þar var sagt, en á hinn bóginn þurfti að
skýra og verja bin nýju helgu rit. Og þá kom auðvitað fljólt
upp úr kafinu, að bægt var að rita um nálega allt milli bim-