Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Qupperneq 116
116
ins og jarðar í skýringarformi. Sú trú var til. að Biblían svar-
aði til alheimsins, og hvað var það þá, sem lá utan endi-
marka liennar?
Á þennan hátt kom N.-t. af stað fjölskrúðugum hókmennt-
um á einu sviðinu, jafnhliða því, að það lagði að velli bók-
menntir á öðru sviði. Það þoldi ekki keppinauta, en það dró
að sér þjóna og hvatti stríðsmenn til starfa.
Þá má og nefna það, að þó að Nýja-testamentið gerðist
hinn mesti — og það er óhætt að segja, þarfasti — liemill á
alla nýmyndun í hinni helgu sögu, þá gaf það á hinn hóginn
dæmalaust tækifæri til þess að beita skarpleika við að finna
allt mögulegt út úr því sjálfu. Uin leið og ritin urðu lieilög
og innblásin rit í meðvitund manna, var lika full heimild gef-
in, að taka livert orð og liverja setning eins og guðsvar,
lengja þær saman og raða í ákveðin kerfi, láta eina setning
skýra aðra eða fylla upp það, sem á vantaði annarsstaðar.
Með þessti kom hrátt fram mikil guðfræði. Og þó að langt
væri frá, að allt það, sem fram kom á þessu sviði, væri til
uppbyggingar, má þó hiklaust telja að þessu hinn mesta
vinning fyrir kirkjuna, ef á lieildina er litið. Kirkjan auðg-
aðist stórum og varð meira vald i andans heimi.
Heilög hók þarf ekki jafnan að hafa lieppileg áhrif á guð-
fræðina, og það, að kirkjan eignast sitt Nýja-testamenti, hafði
lirátt áhrif i þá átt, að gera trúfræði kirkjunnar veigaminni
og óskýrari en ella hefði orðið. I raun og veru þarf kirkja,
sem á lielga bók, enga trúfræði. Trúfræðin er bókin. Það
sem stendur þar er rétt. Og á liinn hóginn stendur þar svo
margt og margvíslegt, að það verður óhugsandi að samrýma
það allt og' raða niður í eitt samfelt kerfi þannig, að það full-
nægi liugsun piannsins.
En án trúfræði getur engin trúarleg stefna lifað til lengd-
ar, því að trúfræðin er ekkert annað en tilraun til þess að
gera sér sem ljósast yfirlit yfir lífsskoðunina. I kristinni
kirkju var trúfræðin auk þess tekin að myndast mikið áður
en N.-t. verður til, og þeirri starfsemi var áfram haldið. Trú-
arreglan myndar þar uppistöðuna. En óheppileg áhrif frá
ritsafnshugmyndinni koma fram í því, að nú kemur ný teg-
und sannana og lausna á vandamálum þeim, er fyrir koma,
við lilið hinnar rannsakandi og rökréttu hugsunar manns-
ins, og það er ritningarsönnunin. Það má jafnan grípa til
hennar ef liugsunin kemst í mát, eða jafnvel ef andleg leti
varnar manninum, að láta hugsun sína hrjóta brautina. Við