Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Page 119
119
máli, en það eru villutrúarflokkarnir, eins og Markíon og
hans fylgismenn, sem helzt halda fram endurlausninni og
náðinni, aðeins i afbakaðri og ýktri mynd. Það sem bjargaði
kirkjunni yfir þennan erfiðleika var áreiðanlega ekkert ann-
að frekar en sú staðreynd, að bréf Páls postula komust í rit-
safnið. Hinn háfleygasti og göfugasti skilningur á lijálpræð-
inu í Kristi, hinn djarfasti boðskapur um náðina án allrar
verðskuldunar eða tilverknaðar af liálfu mannsins, jdirleitt
— kristindómurinn og persóna frelsarans, eins og hann spegl-
aðist i sálu liins guði vígðasta og innblásnasta manns postula-
tímabilsins, fékk með þessu liina beztu aðstöðu til þess að ná
tökum á mönnunum og sigra allar lægri og lélegri myndir af
kristninni. Þetta jná ekki reikna með annmörkum, þetta er
þvert á móti eitt hið mesta þrekvirki, sem unnið var með
myndun ritsafnsins. Því að liversu ágæt sem bréf Páls post-
ula eru og hversu hátt sem hann gnæfir í hóp frumherja
kristninnar, þá hefði bréf hans aldrei getað áorkað svipað
þvi eins miklu ef þau liefði ekki notið þeirrar aðstöðu, að vera
i hinu lieilaga ritsafni.
Dómstóllinn.
Þess hefir verið getið hér að framan, hvernig álit postul-
anna og alls þess, er frá þeim var komið, jókst, einkum í har-
áttunni gegn Montönskunni, og hvernig þetta aukna álit
studdi að myndun ritsafnsins og setti mót sitt á það. Hér má
svo hæta þvi við, að þegar N.-t. hafði eitt sinn verið mvndað,
þá jók það aftur að sínu lejdi stórum þetta álit á postulunum
og vfirleitt frumkristninni. Því að þá hættist þetta ofan á
allt annað, sem þessi tími átti umfram alla aðra tíma, að þá
höfðu þessi helgu rit orðið til, þessi rit, sem aldrei gátu
fengið sinn líka.
Þessi yfirburða aðdáun er sjálfsagt að nokkru leyti sögu-
lega röng. Ef vér mættum dvelja um stund á þessum tíma,
mundum vér ugglaust liitta þar menn en enga hálfguði. En
jafn víst er liitt, að postulatíminn og frumkristnin liefir húið
yfir undramætti, sem var einstakur, og að rit þau, sem nú
standa eftir sem minnisvarðar um þennan tíma og þá menn
sem þá lifðu og þá krafta, sem þá voru verkandi, eru alveg
einstök í sinni röð. Aldrei liefir heiminum verið fært eins
mikið af nýju blóði, nýju lifgefandi efni, eins og á þessum
tímum. Og því má segja það, að þessi aðdáun, sem ef til vill
er að sumu leyti ofvirðing, á postulatímabilinu, hefir vfir-