Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Page 132
TEXTARANNSÓKNIR
Markmið textarannsóknanna.
Til munu þeir menn vera, sem þykir undarlegt, að rann-
saka þurfi texta Nýja-testamentisins. Þeir hafa Nýja-testa-
mentið fyrir franian sig, og halda ef til vill, að svona liafi
það verið oss afhent og svona sé það.
En málið er þvi miður ekki alveg svo einfalt. Ekkert af
frumritum Nýja-testamentisins er til, og engin afskrift, sem
telja má svo nærri þeim, að ekki þurfi frekar vitnanna við.
Elztu handrit, sem verulega kveður að, eru frá 4. og 5. öld.
Og' hver sá, sem athugar þessi handrit mun sjá, að þau eru
ekki samhljóða með öllu. Jafnvel þau, sem líkust eru, hafa
þó mismunandi orðalag, sennilega eitthvað meira og minna
í liverjum kapítula. Að vísu sjá menn hrátt, að mismunur
handritanna er ekki jafn mikill ávalt, og eftir þvi má safna
handritunum saman i „ættir“ eða stóra skyldleikaflokka. En
ávalt er munur einhver. Og víst má telja, að ekkert af þeim
handritum, sem til eru, geymi frumtextann óbreyttan með
öllu. En hvernig á þá að finna hann?
Það er nú einmitt tilgangur textarannsóknanna, að reyna
að leita uppi frumtextann í öllum þessum sæg handrita. Og
textarannsókn er ekki nein sérgrein Nýja-testamentis fræð-
anna, heldur er henni beitt við öll forn rit, þar sem frumrit
er glatað. Hvenær sem rit er skrifað upp, komast einhverjar
villur inn, nema alveg sérstakri varúð sé beitt, og verður
meira um það talað síðar. En glöggastur vottur um þetta er
sú staðreynd, að liandritum ber aldrei saman í öllu, og ávalt
verður því að beita textarannsókn, er gefa skal út forn rit.
Ern þau þá oft prentuð eftir einhverju einu handriti, sem
útgefandinn velur, en frábrigðilegir leshættir settir neðan-
máls eða látnir fylgja á einhvern hátt.
Ef litið er á aðstöðu Nýja-testamentisins í samanhurði við
önnur rit frá fornöldinni, þá kemur þegar í ljós, að liún er
all ólík, sakir þess, hve miklu fleiri handrit eru til af því en