Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Síða 141
141
Þetta kemur t. d. fram í tilvitnunum í Gamla-testamentið.
Höfundurinn liefir ef til vill notað einhverja óvenjulega þýð-
ing eða þýtt hebreska textann sjálfur, en afritari, sem er
þaulkunnugur LXX, færir tilvitnunina til sama máls eins og
i þeirri þýðing. Stundum bæta þeir ósjálfrátt við tilvitnanir,
ef þeim var staðurinn kunnur lengra, eins og á sér stað t. d.
um tilvitnanirnar í Matt. 15,8 og Lúk. 4,18 í sumum liandril-
um. Þessi samræming við það, sem menn þekkja áður, er
mjög eðlilegt og algengt misminnis-fyrirbrigði.
Mest her þó á þessu í handritum af samstofna guðspjöll-
unum, eins og vonlegt er, þar sem texti þeirra er svo svipað-
ur og þó frábrugðinn i aukaatriðum. Stundum er líka sam-
hljóðan, sem allt í einu hverfur, þannig, að hvert guðspjall-
ið fer sína leið, og hættir afriturum þá við að halda samræm-
inu áfram. Getur þá stundum verið erfitt að vita, hvort um
misminni er að ræða eða viljandi samræming. Langhættast
var við þessu fyrst i stað, meðan rit þessi höfðu ekki fengið
ritsafnsgildi, því að þá var í rauninni ekki um annað liugsað
en að ná efni þeirra. Og ef ritarinn vissi meira um einhvern
viðburð af frásögn annars guðspjalls, gat það verið fullkom-
lega eðlilegt, að liann vildi bæta um frásögnina, þar sem hún
var slyttri og ófullkomnari. Um þetta var aftur á móti ekki
að ræða — nema sem fullkomið óviljaverk — eflir að ritin
voru orðin óskeikul í hugum manna. Mest varð hættan á þess-
ari samræming, ef ritarinn var sérstaklega þaulkunnugur
einu guðspjallinu, eins og oft mun hafa verið fyrst í stað, en
tók sér svo fyrir hendur að rita annað guðspjall, sem honum
var lítt eða ekki kunnugt. Orðalag kunna guðspjallsins, sem
var svipað hinu, hlaut þá að sækja á að komast að, ef hann
hafði ekki stöðugar gætur á penna sínum og' fastan vilja að
ná því orðréttu.
Misminni getur auðvitað líka valdið niðurfellingum. Ef rit-
arinn er að flýta sér og les töluverðan kafla í einu, sem hann
svo ritar án þess að líta á fyrirmyndina, getur vel komið
fyrir, að liann sleppi einhverju. Þessir „styttri textar“ eru oft
afar erfiðir viðfangs. Þeir eru 3455 i Sínaíhandritinu, 2877 í
Vatíkanshandr. og 3704 i Cambridgehandr., en þetta eru ein-
hver nafntoguðustu handritin. Er þá um að gera í hvert
skipti, hvort hér er um úrfelling að ræða i þessum handrit-
um eða viðbót í binum.