Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Blaðsíða 143
143
runnir lesliættir eins og í Matt. 19,16n: „Meistari, hvað gott á
ég að gera til þess að eg eignist eilíft líf? En liann sagði við
hann: Hví spyr þú mig um hið góða? Einn er góður“. Þessi
texti, sem er mjög vandræðalegur, er sennilega til orðinn af
því að menn þoldu ekki lengur tilsvarandi texta, Mark. 10,17n
(sbr. Lúk. 18,18): „Góði meistari, hvað á ég að gera til þess
að eg erfi eilíft líf? En Jesús sagði við liann: Hví kallar þú
mig góðan? Enginn er góður, nema einn, það er Guð“. I Matt.
eru svo leshættirnir misjafnir af þessum sökum. í Jóh. 1,18
liafa sum liandr. fiovoyevi)? Oeo? (guðinn eingetni) í stað
lwvoyevi]? víóg (sonurinn eingetni) og er það sennilega
breyting, sem gerð er af trúfræðilegum ástæðum til þess að
leggja áherzlu á guðdóm Krists. Staðir þessu líkir eru til
margir, en venjulega er ekki erfitt að greina iiér það upp-
runalega frá, því að straumurinn stendur i ákveðna átt. Það
var engin liætta á, að stað, sem var í fullu samræmi við
kirkjukenninguna, væri breytt í það horf, er varhugavert gat
þótt. Eini erfiðleikinn á að færa þessa leshætti til rétts máls
er íhaldssemi þeirra manna nú á dögum, sem halda að
kristnin þurfi á þessum röngu lesháttum að halda til þess að
lialda lifi.
Óviðráðanlegar ástæður.
Loks gátu svo handritin orðið ófullkomin af algerlega
óviðráðanlegum ástæðum. Handritið, sem skrifað var eftir,
gat verið ólæsilegt á köflum eða vantað í það. En þessar vill-
ur gera lítinn skaða, ef þessir sömu kaflar eru til i öðrum
handritum. Dæmi um kafla, sem alveg hefir týnst af þessum
ástæðum, er endir Markúsarguðspjalls. Það er naumast vafi,
að guðspallið hefir ekki endað með 8. versinu í 16. kap., og
því endað á yag. Þar liefir ldotið að koma næst, hvað kon-
urnar óttuðust, og svo sjálfsagt einhverjar upprisufrásögur.
En af því, að menn vildu ekki láta guðspjallið vera svona
stýft, var farið að prjóna neðan við, og eru til tvær útgáfur af
endi guðspjallsins, sem hvorug mun vera upprunaleg.
„Ytri" og „innri“ rannsókn.
Rannsóknum þeim, sem beitt er til þess að komast að hin-
um upprunalega texta, er venjulega skipt í tvo meginflokka.
Eru þeir kallaðir nöfnum, er svara til „ytri“ og „innri“ rann-
sóknar, hvað sem kalla ætti það á ísleznku. „Ytri“ rannsókn-
in er fólgin í því, að halda til skila öllum liandritum, sem til