Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Síða 147
147
beitt til þess að átta sig á liandritum Nýja-testamentisins, þvi
að þær ættartölur mundu verða miklu of stórar. Þrátt fyrir
það á þetta þó við í meginatriðum. Söniu grundvallarreglur
gilda, þótt ekki verði við ráðið, að skrá handritin á þennan
hátt, öll í einni heild. Skyldleika einstakra hópa af Nýja-
lestamentis handritum má og' sýna á þennan liátt.
Til eru ákveðin einkenni, sem marka skýrt fyrir um á-
kveðnar greinar á þessum mikla ættarmeið. Nefna má þar
til dæmis söguna um hórselui konuna, sem vér nú liöfum i 8.
kap. Jóhannesarguðspjalls. Þessi saga er ekki í öllum hand-
ritum á þessum stað, og auk þess er texti hennar mismun-
andi og' má sjá skyldleika liandrita á þessu.1) Sama má segja
um niðurlög Markúsarguðspjalls. Þau safna handritunum
einnig í ákveðna ættbálka. Fleiri slík dæmi eru til. Þessi meg-
in einkenni segja út af fyrir sig ekki til um afstöðu handrit-
anna hvers til annars. En þau sýna skyldleika, og svo má,
þegar búið er að safna þeim saman, rannsaka nánar, hvernig
þessum skyldleika er varið. Beinn og óblandaður „niðji“ ein-
hvers liandrits er ekki með vissu nema sá, sem skilar öllum
sérkennum eldra liandritsins. Ef eiltthvert handrit gerir það,
er óliætt að leggja það til hliðar.
Flokkun handrita.
Sakir þess, hve geysimörg þessi Iiandrit eru, verður að
hverfa að þeirri aðferð, að flokka þau, skipa þeim í fylking-
ar. Fvrst eru skyld handrit sett í „ættir“. Fleiri ættir hafa svo
fjarskyldari einkenni, sem skipa þeim sess saman í stærri
hálkum. Þeir geta svo enn runnið saman i stærri flokka. Er
það geysileg' vinna, næstum því ótrúleg, sem varið hefir ver-
ið til þessa starfs. Enda hefir hún leitt til þeirrar niðurstöðu,
að í rauninni sé ekki um nema fremur fáa stór-ættbálka að
ræða. Þegar Iiúið er að rekja saman frá yngri kynslóðunum,
og lesa sig skref fyrir skref aftur á bak, ekki aðeins eftir
vitnishurðum handritanna, lieldur einnig með hjálp þýðinga
og tilvitnana í rit annara og alls þess, sem Iiægt er saman að
draga, endar það með því, að til eru fáeinar megin myndir
textans, fjrrst þegar sögur ná til. En um þær, samhand þeirra
og það, hvernig velja skal milli þeirra, verður talað nánar
síðast í þessari ritgerð, þar sem revnt verður að rekja þær
skoðanir, sem næst munu komast rétlu i þessu mikla vanda-
1) Sjá síðar, bls. 286.