Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Side 149
149
livað á þá að taka til bragðs? Þá er það sem hin svokallaða
„innri“ rannsókn teknr við.
I rann og veru er þetta ekki annað en það, að æfður og
þjálfaður vísindamaður, sem liefir fram að bera æfilanga
reynslu, beitir heilbrigðri skynsemi sinni, þannig upplýstri og
studdri, á það verkefni, að segja, liver lesháttur muni vera
réttastur af tveim eða fleirum, sem jafnt eru stiuddir af hand-
rituin. Það er enginn vafi á, að einstaka ágætustu vísinda-
menn í þessari grein hafa komizt afar nærri réttu með þess-
ari aðferð. Þó eru sumir beztu fræðimenn smeykir við þessa
aðferð og vilja beita „ytri“ rannsókninni sem allra lengst, —
fara æfinlega eftir því, hvernig handritin liggja í vogarskál-
inni.
Oft og einatt liggur þó málið þannig fyrir, að sjá má raun-
verulega með vissu, hver leshátturinn er réttur, og er þá ekk-
ert vit, að láta það eitt ráða, að eitthvað ofurlítið meiri
handrita „þungi“ er með öðru. Má nefna aðeins eitt dæmi.
Það er 1. Þess. 3,2: „Og sendum Timóteus, bróður vorn og
aðstoðarmann guðs við fagnaðarerindið um Krist“. Er hægt
að sjá, hvað hér ber á milli af íslenzku þýðingunni:
„Yér sendum Tímóteus bróður vorn
1) og samverkamann guðs
2) og samverkamann
3) og þjón guðs
4) og þjón og samverkamann guðs
5) og þjón guðs og samverkamann vorn
við fagnaðarerindið um Krist“.
2) og 3) eru liklega einna sterkast studdir af handritum, en
3 liinir fyrsttöldu eru allir vel studdir. Hér er ekki vafi, að
1) er rétti lesliátturinn eins og þýðing vor liefir og flestar
útgáfur af Nýja-testamentinu. En það eru „innri“ ástæður
einar, sem þá niðurstöðu gefa. Yandræðin orsakast hér ber-
sýnilega af því, að menn hneykslast á orðatiltækinu „sam-
verkamann guðs“. Einn fellir niður „guðs“ og fær þá út
„bróðir vorn og samverkamann“. Annar setur „þjón“ i stað
„samverkamann“ og fær með því algengt orðatiltæki, „þjón
guðs“. Tveir síðuslu leshættirnir eru heldur veikari að hand-
ritastuðningi, enda bersýnilega ekkert annað en samstejqiu-
leshættir. 5) lesliátturinn er búinn að koma þessu alveg „í
lag“: „þjón guðs og samverkamann vorn“. Það er textinn í
sinni fáguðustu (og um leið fjarlægustu) mynd, sem þar er
fyrir framan oss.