Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Síða 151
151
Þá er sú regla, að láta þann leshátt ráða, sem greinir á við
tilsvarandi stað annarsstaðar, t. d. í samstofna guðspjöllunum.
Stafar þetta af því, sem áður er á minnzt, að riturum hættir
við að samræma, og er þvi sennilegra að færst hafi í það
liorfið frá frumritunum, en ekki 'til meiri sundurgreiningar.
Þessi regla mun oftast reynast rétt.
Hið rétta heldur velli, er enn ein reglan. Ef villa kemst inn,
er þó rétti leshátturinn líka til, og hann sigrar í samkeppn-
inni. Þessi regla virðist henda í þá átt, að fara ætti eftir „meiri
hlutanum“, en það er mjög varhugavert í þessum sökum. En
stundum mun hún þó koma að gagni, í samhandi við aðrar
reglur.
Ef á greinir, her að varast þann leshátt, sem er lagaður eftir
kenning kirkjunnar. Það er svo sem auðvitað, að þegar kenn-
ing kirkjunnar fór að festast, stefndi löngun manna í þá átt,
að hinn lieilagi texli færi hvergi í hága við þá kenning, og
þetta gat auðveldlega valdið smábreytingum á textanum til
samræmingar. Hefir áður verið minnst á þetta og dæmi
nefnd, og reglan er gefin til þess að vinna á nióti þessu. Dæmi
þessa eru annars afar mörg. í Rómv. 14,17 hafa sum hand-
rit: Guðs ríki er ekki matur og drvkkur, heldur réttlæti, mein-
lætalifnaður og friður, — i stað réttlæti, friður og fögnuður.
En hér er engin þörf á „innri“ rannsókn, því að þessi rangi
lesháttur er ekki í neinu af hinum fornustu handritum, heldur
aðeins í tiltölulega ungum smástafa-handr. I Mark. 9,29: Þetta
kvnið fer ekki út við neitt nema hæn, — hæta sum ágæt liand-
rit, is* (corr.) ACDLNX o. fl., Vulg., Pesh. o. fl„ við „og
föstu“, og flest þessi liandrit hæta einnig svipaðri klausu við
á tilsvarandi stað í Matt. 17,21. Þetta er nú talið viðhót, og 21.
versið i Matt. 17. er prentað neðanmáls í útgáfum (þannig og
í þýðing vorri). Hér er það þessi regla, sem látin er koma
þeim handritum, sem orðin fella niður (svo sem B) til hjálp-
ar, vafalausl með réttu. Þessi orð um föstuna hefðu ekki fall-
ið niður eftir að kirkjan var farin að auka á lotning manna
fyrir henni, ef þau liefði upphaflega staðið í guðspjöllunum.
Tilgátur.
Við útgáfur fornrita verður oft að geta í eyður, þar sem
allt annað þrýtur, eða bersýnilegt er, að handritin fara öll
með óvit. Þessari aðferð þarf, sem hetur fer, sjaldan að heita
i Nýja-testamentis útgáfum vegna þess, hve mikið er til af
góðum handritum. En þó getur það fyrir komið, að allt vegi