Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Síða 160
160
Handrit á papyrus.
Ritað var á papyrus í mjög mjóum dálkum, 2—3 þuml. á
breidd, nema ritaður væri skáldskapur, þar sem verslengdin
var meiri, þá varð hún að ráða. Þessir mjóu dálkar munu
liafa stafað af því, að þegar rollan fór að venjast beygjunni,
var erfitt að lialda henni mikið opinni, enda þá líka auð-
veldara að lesa mjóa dálka. Lesið var þannig, að keflinu með
handritinu var haldið í liægri hendi, en rollan látin vefjast
upp í vinstri hendi, jafnóðum og lokið var lestri. Myndir af
mönnum með bókrollu í vinstri hendi tákna því, að maður-
inn liafi lokið leslri (tákn vísdóms eða lærdóms, og stund-
um notað til þess að tákna, að æfinni sé lokið, æfisagan les-
in á enda). Leiðréttingar eða viðhætur eru ritaðar milli lína,
eða fyrir ofan og neðan sjálft lesmálið. Fyrirsagnir eru rit-
aðar við endi ritsins, eða á sérstakan miða, sem límdur var
við. Þeir miðar liafa svo auðvitað yfirleitt týnst.
Tvennskonar ritliönd tíðkaðist, sem kalla mætti bókarletur
og bréfaletur. í bókarletrinu eru stafirnir dregnir nokkurn-
veginn hver um sig, án þess að reynt sé að draga þá saman.
Þeir eru ekki alveg eins stórir og hátíðlegir og á vönduðustu
skinnbókum, en samt prýðilega gerðir. Þetta letur var yfir-
leitt notað af þeim mönnum, sem gerðu það að atvinnu að
afrita bækur. Mætti líkja því við prentletur á vorum dögum.
Bréfaletrinu mætti þá likja við skrift á vorum dögum.
Virðist það hafa verið talsvert algengt, að menn kynni að
skrifa, og þessi rithönd er oft all-liðleg. Stafirnir eru mjög
dregnir saman, lil þess að þurfa ekki að taka pennann af
blaðinu, alveg eins og í liðlegri rithönd nú.
Svo er lil letur, sem virðist vera mitt á milli þessara tveggja
leturgerða. Er það sennilega eftir þá, sem í raun og veru not-
uðu bréfaletur, en vildu reyna að ná hinu. Þetta hálfgerða
hókaletur er mjög misjaflega fallegt, og ekki ólikt því, þeg-
ar menn reyna það, sem þeir ekki ráða við til fulls.
Greinarmerki í letrinu eru ekki inörg, en þó ber fremur á
þeim hér en síðar varð í stórstafaletri skinnhandritanna.
Þau eru talsvert fleiri og hetur sett í bókaletrinu en í bréfa-
letrinu. Þar eru þau oft nálega engin. Segja fróðir menn, að
mjög megi ráða vandvirkni afritarans af því, live mikið hann
noti þessi greinarmerki í papyrushandritunum. Orðin eru
ekki aðskilin, heldur jafnan ritað i helg og biðu. En merki
eru oft sett við erfiðustu orðin, eða þau orð, sem liætta var á
að misskilin yrði. Merki eru og stundum sett i línuna þar sem