Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Qupperneq 170
170
drjúga þátt i sigri þess. Því að sá sem einu sinn'i er orðinn
vanur bókum, hlýtur að gefast upp á hinu. Að vísu voru
papyrushandrit stundum í bókarformi, en aldrei varð það
algengt. Sennilega befir papyrus ekki verið nógu sterkur eða
seigur til þess. Iiefir losnað fljótt upp úr kjölnum og einstök
blöð slæðst úr. Má sjá þess ýms merki, að elztu bókfells-
handritin eru einmitt gerð eftir handritum, sem verið bafa
á rollum. Þar er baldið mjóu dálkunúm frá rollunum, sem
annars voru nú orðnir al-óþarfir, enda hurfu þeir fljótt.
Varð að lokum algengast, að bafa tvídálkaðar síður í stór-
um handritum. En í elztu handritunum eru dálkarnir fleiri.
Sínaíhandritið tiefir fjóra dálka, Vatíkanshandritið þrjá o.
s. frv. Þetta er ekkert annað en leifar af áhrifum frá rollu-
handritunum. Sama er um elztu myndir í handritum. Þær
eru í lengjum, eins og verða hlaut í rollunum, og menn átta
sig ekki strax á breytingunni.
Hversu vcl sem pergament var tilbúið, var jafnan nokkur
múnur á háram og lioldrosu. Hvortveggja Iiliðin var þó
notuð. Holdrosan varð sléttari og fallegri áferðar og liélt
Ijetur lit. Háramurinn var grófari viðkomu. Hann drakk
blekið meira og það svo, að erfitl var að skafa út það, sem
komið var þar, en annars er það einn kosturinn við bókfell
móts við papyrus, að bægt er að koma leiðréttingum við með
því að skafa. Þetta, að blekið sökk djúpt í háraminn mun
nú bafa þótt ókostur við ritunina, en fyrir síðari tíma er það
mikill kostur, þvi að í sumum handritum má beita, að allt
letur sé liorfið og máð af holdrosuhlið handritanna, en letr-
ið skýrt og ómáð háramsmegin.
Bókfell var skorið í aflöng stykki, og þau svo brotin einu
sinni saman. Fjórum slíkum „öjrkum“ var svo raðað, hverri
innan í aðra, og myndaðist þá við það svokölluð ferning,
quaternio, sem mun vera sama orð og kver á íslenzku. í ein-
um quaternio voru því átta blöð, 16 blaðsíður, eins og nú er
í flestum prentuðum l)ókum í örk hverri. Stundum kom þó
fyrir, að fleiri örkum eða færri en fjórum var raðað saman,
t. d. þremur, ternio, eða fimni, quinio, en að grískum sið var
það ekki gert nema ef alveg' sérstaklega þótti æskilegt að
bafa það öðruvísi.
Blaðsíðutal er aldrei í breinræktuðum grískum ritum,
heldur eru „kverin" talin, enda var það nóg, ef ekki var
vikið frá um stærð þeirra. Þegar frávik ern um þessa hluti,