Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Side 173
173
penna og' blek yfir þessi fornu handrit og „leiðrétt“ þau. En
góðir fornritafræðingar láta ekki villast af slíku.
Þegar frá líður, brejdist þetta. Áhrifin frá rollu-handrií-
unum hverfa. Farið er að gera skýrari merki, þar sem efnis-
skipting er. A 5. öld fer að tíðkast að hætta jafnan í línu, þar
sem „ijaragraf“ er lokið, og byrja næsta „paragraf“ einurn
staf framar í nýrri línu. Á 6. öld verður skriftin öll íburðar-
meiri og þunglamalegri. Og á 7. öld fer að gæta þcirrar breyt-
ingar, að slafirnir fara að hallast og brevta um lögun
þannig', að leggirnir eru ekki jafn beinir og áður. Það er
nokkurskonar „cursiv“ áhrif, sem fara að gera vart við sig.
Þetta ágerist svo á 8. og' 9. öldinni.
Smástafaletrið.
Loks fer svo, að þcssi stirðlega og stórkarlalega rithönd,
liverfur fjTÍr nýrri rithönd, smástafaletrinu. Það er senni-
J.ega krafan um liandrit, er sé ofurlítið fyrirferðarminni, sem
ýtir undir það, að þessi nýrri ritháttur fær yfirhönd. Að vísu
höfðu menn unnið dálítið að því, að stytta handritin með
því að koma á skammstöfunum og' böndum, en samt urðu
þau mjög fyrirferðarmikil vegna þess, live rithöndin var
stórgerð.
Svipur handritánna breytist ákaflega mikið við þetta.
Flestir stafirnir eru mjög' ólíkir. Bogna línan tekur nú alveg
við af beinu línunni í stafagerðinni. Stafirnir eru dregnir
liver eftir annan án þess að lvfta pennanum. Handritin verða
elcki alveg eins skrautleg og áður. En þau eru handhæg-
ari miklu. Og' langsamlega mestur liluti Nýja-testamentis
handritanna að tölunni til er smástafa-handrit.
Pappír og prentlist.
Eina stórbreytingin, sem nú verður í handritasögunni, er
sú, að pappír kemur á sjónarsviðið, við hlið bókfells. Og þó
má í raun og' veru segja, að pappír taki ekki full völd fyrr
en með prentlistinni.
Pappír, búinn til úr hör, baðmull eða tré, eins og' nú tiðk-
ast, var til í Ivína á 1. öld e. Ivr. En þessi kunnátta berst ekki
vestur í lönd fyr en um miðja 8. öld. Þá voru Kínverjar
nokkrir liandteknir af Múhameðsmönnum frá Samarkand, og
þeir báru með sér þessa þekking. En Samarkand er líka langt
í burtu, og' enn leið langur tími, þar til Evrópuþjóðir vissu um
þetta nýja efni til þess að skrifa á. Pappír berst fyrst til