Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Page 179
179
um handritin. Regla v. Sodens fellur á því, að hún ætlar sér
að kenna mönnum meira en hentugt er í slíkri skrá.
Athugasemdir í handritum.
Áður en snúið er að þvi, að lýsa grísku handritunum,
liverju í sínu lagi, er rélt að fara nokkrum orðum um ýmsar
atliugasemdir, leiðréttingar og annað, sem gert hefir verið
við þau. Bæði er það, að margt af þessu er mjög fornt og
merkilegt, og' svo kemur fyrir að þetta krabb i handritin verð-
ur að liði, er finna skal aldur og uppruna þeirra.
Fremst i handritunum og' á undan einstökum ritum eru oft
athugasemdir um liöfundinn og efni bókar lians. Þar eru oft
bréf og kanonar Evesehíusar, sem hér verður lýst á eftir. Þá
heldur þessu svo áfram ýmist á hlaðröndinni eða inn á milli
J.ína. Þar eru ýmiskonar efnisskiftingar markaðar, t. d. vegna
notkunar við guðsþjónustu. Er þá oft skrifað áoyrj, (skamm-
stafað), við upphaf leskafla, og réio? við niðurlagið. Auk
þess eru svo ýmsar athugasemdir og skýringar ritaðar á l)lað-
röndina, og gátu þær með tíð og tíma aukist svo, að úrj urðu
samfelldar skýringar. Eru til þannig útleikin handrit, eins
og síðar verður frá skýrt. — Loks eru svo oft athugasemdir
ritaðar við niðurlag hókarinnar, hver hafi skrifað og fyrir
hvern. Stundum snýst þetta upp í Ijóð, ekki ólíkt því er sum-
ir sögumenn liafa notað hér á landi við niðurlag sögu. Þá
kemur og' fyrir að skrifað er eittlivert skrautlegt orð, eins og
nokkurskonar bókarhnútur, t. d. orðið amen, við niðurlagið.
Þetta er t. d. gert i smástafa-handritinu 296, og las einn vís-
indamaður þetta „1-128“, og hélt að handritið væri þá skrifað.
En þetta var ekkert annað en skrautritað amen.
Með því elzta, sem gert hefir verið við handritin er kapí-
tulaskipting ein, sem er svo algeng og föst, að liún hlýtur að
vera mjög forn. Þar er Matt. skipt í 68 kap., Mark. í 48 kap.,
Lúk. í 83 kap. og' Jóh. i 18 kap. Helzt er þessari kapítulaskipt-
ing sleppt í handritum, sem ætluð voru til notkunar við guðs-
þjónustur. Hefir sennilega þótt trufla þann sem las, að hafa
kapítulaskipting þessa, þó að liún væri anpars góð til glöggv-
unar. Venjulega er talan rituð á blaðröndina þar sem kapi-
tulinn hyrjar og þá einnig stutt fyrirsögn um efnið í kapítul-
anum. Þessar fyrirsagnir eru einkennilega sjálfstæðar að
texta til, og víkja þar frá sjálfum handritunum. Ivapítula-
skiptingin er eftir efni, og eru kapítularnir injög mis-langir,
allt frá fáeinum línum upp í svo blaðsiðum skiptir. Má meðal