Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Blaðsíða 220
220
sjá má af ritum lians, að latínu-þýðingar voru þá einliverjar
til. Ilafa menn fundið i ritum lians vott um, að Lúk., Jóh.,
Gah, 1. Kor., Róm. og Ef. iiafi verið til á latinu.
Verulegar fregnir af latneskri Bihlíu í Afríku fáum vér
fyrst af ritum Cyprians (d. 258). Hann vitnar jafnan eftir
latneskri þýðing og má sjá, að þá liefir textinn verið búinn
að fá svo mörg sérkenni, að sennilegt er, að liann sé ekki
mjög' nýr. Þykir líklegt, að þessi texti sé sprottinn upp smám-
saman, og að þessar þýðingar hafi byrjað ekki seinna en um
150. Sennilega er elzti stofn þeirra jafn gamall kristniboð-
inu. Þess er varla að vænta, að ménn hafi lagt út í kristni-
hoð í landi, þar sem latína var eina málið, öðruvisi en vera
við því búnir, að hafa t. d. guðspjöllin á því máli, sem þjóðin
skildi.
En svo kemur það einkennilega fyrirbrigði, að sýrlenzki
textinn er náskyldur texta þessara forn-latnesku þýðinga.
Hafa margar getgátur verið fram settar til þess að greiða úr
þessu. Hafa sumir talið sennilegt, að elzta latínu-þýðingin
hafi verið gerð i Antíokkíu í Sýrlandi. IJún hafi svo borizt
vestur í lönd, en frá henni sé einnig sýrlenzku þýðingarnar
komnar. Aðrir álíta aftur á móti, að „vestrænu“ áhrifin á
sýrlenzka textann stafi frá Tatian. Hann liafi komið vestan
frá Rómaborg með þennan texta.
Hvað sem um þetta er, þá jná húast við því, að latneskar
þýðingar hafi orðið til víða, þar sem þörfin krafði. Þýðing
úr grísku á latínu var ekki sérlega erfið og fjarskalegur
fjöldi manna, sem kunni bæði þessi mál til fullnustu.
Það sem skiptir mestu máli er það, að þessar þýðingar eru
vafalaust af æfafornum stofni, gerðar eftir miklu eldri
texta en nú er til í nokkru handriti.
Skipting og skrásetning.
Þegar litið er yfir handrit þau, sem geymst liafa af þess-
um forn-latnesku þýðingum, virðist í fljótu bragði sem þar
sé um eina bendu að ræða. Lesliættirnir eru hýsna margvís-
Jegir og sýnast komnir sinn úr hverri áttinni. Þetta hefir
þeim og fundizt, Híeornýmusi og Ágústínusi, samkvæmt þeim
orðum, sem liér að ofan voru eftir þeim höfð. — En þó að
svona líti út við fyrslu sýn, hefir mönnum tekizt, með fá-
dæma nákvæmum rannsóknum á handritunum sjálfum og
samanhurði við rit kirkjufeðra, svo og eftir öðru efni, sem
saman liefir verið dregið, að flokka þau. Að vísu er munur-