Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Blaðsíða 231
231
latneskar þýðingar. Meira að segja Gregoríns mikli, í lok 6.
aldar, telur enga eina þýðing annari rétthærri. Undir alda-
mótin 400 notar Ágústínus Vulgata í guðspjöllunum, en aðra
tex,ta við hin ritin. Pelagíus notar aftur á móti Vulgata alls-
staðar i biblíuskýringum sínum. Það er auðséð á öllu, að
engin sérstök þýðing var á neinn hátt „löggilt“, ef svo má
að orði komast.
Þetta varð og til þess, að allir textar voru notaðir, hlið
við hlið, og þýðing Híeronýmusar varð fyrir afar miklum
breytingum af liendi ritara, sem voru kunnugir hinum text-
unum. Varð úr þessu liinn mesti glundroði. Ivarl mikli reyndi
að láta ráða hót á þessu og lét Alkúin og aðra guðfræðinga
sina framkvæma nákvæma endurskoðun á texta Híeroným-
usar. Leitaði Alkúín í því efni til ættjarðar sinnar, Bretlands.
Þar höfðu verið ágætir biblíufræðingar, Beda hinn virðulegi
og fleiri, er höfðu gætt þess að halda textanum sem hrein-
ustum. En brátt sótti i sama horfið. Parísarháskóli vann
mikið verk að því að halda textanum sæmilegum, en aftur á
móti spilltu förumunkar honum mjög með illri og óvísinda-
legri meðferð. Er iiér ekki staður til þess að rekja sögu Vúl-
gata um miðaldir, en eins og vænta mátti á slíkum tímum,
sem hæði voru i eðli sínu óvísindalegir og hirtu auk þess
meira um trúfræði en bibliufræði, spilltist texti Híeronýmus-
ar mjög, og eru latnesku liandritin yfirleitt afar margbreytt
að lesháttum og öllu l)landað saman.
En fulla viðurkenning fær Vulgata ekki fvrr en á Trident
þinginu.
Prentaði Vulgata-textinn.
Þegar Trident þingið hafði „löggilt“ Vulgata og úrskurðað
„in publicis lectionibus, disputationibus, praedicationibus et
expositionibus pro authentica habeatur“, varð að gera gang-
skör að þvi, að vita, hvernig hinn fullgildi texti væri.
Handritum har ekki saman. Og þó að ])rentlist væri þá
fvrir nokkru hafin og út hefði komið nokkrar útgáfur
af Bihlíunni, þá höfðu þær sömu sögu að segja. Þeim
har ekki saman. Fvrsta stóra bókin, sem prentuð var af
Gutenberg', var einmitt latneska Bihlían, hin svonefnda
Mazarin-Bihlía. Hún mun liafa verið fullprentuð um 145(1,
og var prýðileg að frágangi. En textinn var ekki góður.
Þá var latneski textinn i Alcala-útgáfunni betri, en þó
engan veginn eins og á varð kosið (N.-t. var prentað