Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Blaðsíða 234
234
en getur þess, aS þetta sé aSeins fáein úr „innumera multi-
tudine codicum“, óteljandi sæg handrita.
Skrásetning þessara handrita er á ringulreið. Mörg helztu
handritin liafa nöfn, svo sem Cod. Amiatinus, Cod. Fulden-
sis o. fl. og hefir verið venjan að tákna þau með því að til-
greina fjTsta atkvæðið án upphafsstafs, svo sem am, fuld,
harl., en annars liafa verið notaðar tölur. Wordsworth og
Wliite hafa skráð sín 40 handrit þannig, að þeir nota venju-
lega upphafsstafi, latneska og gríska, og tengja þá saman
tvo, ef svo vill verkast.
Allur fjöldi þessara latnesku handrita er alveg án alls
gildis fyrir textarannsóknirnar. Jafnvel í vönduðustu útgáf-
um er ekkert tillit tekið til nema örfárra handrita. Starfið er
þvi mest að fara vandlega gegnum allan þennan sæg og ganga
úr skugga um, livort nokkuð sé í þessu eða hinu handritinu,
sem gildi geti haft. Og þetta verður enn seinlegra vegna
þess, að aldrei er liægt að álvkta af einu riti til annars með
neinni vissu. Handrit, sem hefir ómerkilegan texta í guð-
spjöllunum, getur haft mjög merkilegan texta í Post. eða
einhverjum öðrum kafla Nýja-testamentisins. Hefir reynslan
sýnt fram að þessu, að það eru ekki nema fáir tugir hand-
rita, sem nokkru máli skipta. Verður hér aðeins minnst á ör-
fá merkustu handritin, og' handritaflokkana.
Englands-flokkurinn.
Merkasti flokkurinn af handritum af Vulgata er runninn
frá Englandi, þótt undarlegt megi ef til vill virðast. En svo
er þó ekki, af atlmgað er, hve hlómlegt vísinda- og mennta-
lif var þar í klaustrum og við biskupsstólana þegar skömmu
eftir að kristni var á komin með Engilsöxum.
Codex Amiatinus, A (am) er forusturit þessa flokks, og
tvímælalaust verðmætasta handrit, sem til er af Vulgata. Það
er í hókasafninu Laurentiana í Firenze. Tóku menn eftir því,
að fremst í þvi eru nokkrar ljóðlínur, nokkurskonar tileink-
un, og er i þeijn sagt, að Pétur Langbarði hafi gefið klaustr-
inu á Monte Amiatá þetta handrit, og dró það nafn sitt af
þessu. En svo fundu menn, að eittlivað annað hafði verið
skrifað áður, þar sem þessi orð voru. Hafði það verið skafið
út, en hitt sett i staðinn, og ekki betur samið en það, að rím-
ið ruglaðist. Og nú er búið að komast að þvi, að í stað Péturs
Langbarða á að standa þar nafn Ceolfrids, áhóta í Wear-
mouth og Jarrow, og móttakandinn var ekki uppliaflega