Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Page 254
254
svo kennd við Aklimim. Þekkist hún meðal annars á því, að
í henni er einn hókstafur, sem annars er elcki til í koptísku.
Aldur koptísku þýðinganna.
Það er auðvitað, að ritningin hefir ekki verið jafn
snemma þýdd á allar þessar mállýzkur. Þörfin á þýðingu
hefir sennilega seinna g'ert vart við sig i norðurhluta lands-
ins, þar sem griska var rnjög útbreidd. En almennt má segja
það, að þetta starf virðist hafa verið hvrjað mjög snemma.
í sögu hins heilaga Antóníusar, sem Aþanasíusi er eignuð,
er þess getið, að hann hafi snúizt til heimsflótta við það, að
lieyra lesið i ritningunni, og það var um 270. Nú vita menn
með vissu, að Antóníus kunni ekki orð í grisku, og hafa menn
þvi ályktað af þessu, að þá liafi verið til þýðing af ritning-
unni. Þó væri ekki óhugsandi, að hér hafi verið um munn-
Jega þýðing að ræða. En nokkru seinna finnast alveg ótvíræð
merki koptískrar þýðingar í klausturreglu Pakhomíusar frá
fvrsta hluta 4. aldar. Hann gerði munkum sinum að skyldu,
að lesci ritninguna. Og það er alveg víst, að þessir munkar,
sem voru yfirleitt ómenntaðir menn, hafa orðið að lesa ritn-
inguna á koptisku. Það er náttúrlega ekki hæg't að segja með
neinni vissu, liver mállýzkan hefir orðið liér fvrst til, en jdir-
leitt munu þó fræðimenn telja sennilegt, að ritningin hafi
fyrst verið þýdd á Sahidisku. Verður nú minnst ofurlítið nán-
ar á handrit Nýja-testamentisins á þessum mállýzkum.
Sahidíska þýðingin.
Fvrir hálfri annari öld var fyrst gerð fullkomin grein fyrir
eðli sahidisku mállýzkunnar, og siðan hafa verið að finnast
handritabrot, sem iiafa að geyma þessa fornu þýðing. Hafa
þau nú verið tínd saman með dæmalausri elju og gefin út,
og fæst þá allt Nýja-testamentið að undanteknum 13 versum
i Matt., 35 í Mark. og 3 í Lúk. Mestur hlutinn er þó til í meira
en einu liandritshroti og' sumt allt upp í 50—60 brotum. Hand-
ritahrotin, sem nú eru til, skipta mörgum hundruðum, en
flest þeirra eru aðeins örsmá.
Sum af þessum handritum eru mjög forn, og öll eru þau
fremur gömul, því að sahidískan leið undir lok, svo að öll
handrit, sem eru vngri en frá 11. öld, eru hohairísk. Loftslag-
ið i Suður-Egiptalandi er líka eittlivert þurrasta loftslag, sem
til er á hyggðu bóli, og því geymist allt þar mjög vel. Eitt pa-
pjTushandrit, með Devteronomium, Jónasarbók og Postula-