Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Blaðsíða 259
259
un, er alveg sama, hvort það er kirkjufaðir eða villutrúar-
maður, því að það er orðalagið eitt, sem verið er að leita að,
og það er engin ástæða til þess að ætla, að menn greini á um
það, þó að guðfræðiskoðanirnar sé mismunandi.
Söfnun tilvitnana.
Þó að margt sé nú glatað af ritum kirkjufeðra og annara
fornaldar höfunda, er samt mikið til, og það er geysilegt verk
að fara gegnum það allt með þeirri nákvæmni, sem þarf til
þess, að ekkert skjótist fram hjá. Að þessu hefir afar mikið
verið unnið. Má nefna til dæmis, að Burgon prófastur, sem
síðar verður nefndur í samhandi við textarannsóknirnar, tók
sér fyrir hendur að safna tilvitnunum úr öllum lielztu ritum,
er til greina gæti komið. Er skrá þessi geymd í British Mu-
seum og er hún 16 bindi í arkarbroti. En sá galli er á hæði
þessu safni og flestu því, sem hingað til hefir verið unnið að
málinu, að ekki hafa verið til nógu góðar útgáfur af sjálfum
ritum kirkjufeðranna, og því ekki að marka það, sem í þeim
stendur. Sérstaklega er liætt við, að tilvitnanir þeirra i Bihlí-
una sé lagaðar eftir því, sem afritarinn taldi rétt. Má geta
þess sem dæmis, að menn héldu að Efraem sýrlenzki vitnaði
í Peshitta. En rannsókn á heztu handritunum hefir nú leitt
í Ijós, að hann vitnar aldrei i þá þýðing, heldur æfinlega í
Diatessarón, en tilvitnanirnar höfðu verið „lagfærðar“ eftir
þeim texta, sem alkunnastur var.
Nú er óðum verið að gefa út vandaðar útgáfur af þessum
ritum og verða þá söfn þessi öll endurskoðuð eftir þeim nýju
og endurbættu textum. En jafnvel þó að húið sé að fá hina
heztu texta útgefna, þá er ekki um frumrit að ræða, og verð-
ur því að nota tilvitnanirnar með mestu varúð eftir sem áð-
ur. Bevnslan sýnir, að þær leita jafnan ósjálfrátt í áttina til
þeirrar myndar textans, sem algengust er, og verður því að
hafa gætur á þessu með samanburði og venjulegum reglum
textarannsókna.
Gagnsemi tilvitnana.
Þegar þess er gætt, að höfundarnir vitna oft ónákvæmlega
og eftir minni, og að auk þess er erfitt að trvggja sér réttan
texta af ritum þeirra, fer það að verða álitamál, livort það
borgi sig að eiga við þetta starf. En sá efi hverfur þó fljótt,
þegar þess er gætt, að engu er spillt með þessu, en á liinn
hóginn æfinlega von um einhvern árangur. Það eitt, að þessir