Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Side 263
263
á frummálinu. Þetta stafaði af Því, að latneska Biblian var
miklu ofar í hugum manna.
Telja verður, að fvrsta útgáfa, editio princeps, gríska Nýja-
testamentisins sé 5. bindi hinnar svo kölluðu Complutum
polyglottu (poh’glotta = bók á niörgum tungumálum). Und-
irbúningsstarfið var liafið árið 1502 og var stjórn fyrirtækis-
ins í höndum kardínála Ximenes (Francisco Jimenez de Cis-
neros), erkibiskups af Toledo. Nafnið er miðað við latínu-
beiti háskólabæjarins Alcala de Henares (Complutum), sem
er skammt fyrir austan Madrid. Verkið var unnið að mestu
af Jago Lopez de Stunica. — Prentun Nýja-testamentisins var
lokið 10. jan. 1514. En það kom ekki út, því að það átti að
bíða eftir því, að Gamla-testamentinu væri einnig lokið. En
það var í fjórum bindum, og var ekki lokið fyrr en 1517. En
þá stóð á páfalevfi, að bókin mætti koma út, og það fékkst
ekki fyrr en 1520, vegna þess, að dráttur varð á að skila hand-
ritum. Þá var Ximenes dáinn fvrir 3 árum. —- 600 eintök voru
prentuð. Gamla-testamentið er á þrem málum, bebresku í
fremsta dálki, gríska í aftasta, og latinan í miðdálki, eins og
„Kristur á milli ræningjanna“. Nýja-testamentið er á latinu
og grísku (grískan i freniri dálki). Prentunin var mjög vönd-
uð. — Ekki liafa menn getað fundið með vissu, hvaða liand-
rit voru notuð, en þau virðast ekki bafa verið vel valin, því
að textinn er ekki forn, og engin merki sjást þess, að Cod.
Vaticanus, B, hafi verið notaður, og lánaði þó páfinn hand-
rit. Á einstaka stað virðist gríski textinn hafa verið „lag-
færður“ eftir þeim latneska. Samsvarandi orð í grísku og
latínu eru tengd saman með smástöfum í textanum. T. d.
Matt. 20, 7n:
----lavzotg, zvitáyszF. *y.ai
bvpeíg ceig zov dap
TteXcóva, ey.ai fo $eáv 'öiy.aiov
b?.ýipeze, 'oipi -
ag möe "yevopévyg °).eyei o
Vy.vgiog zov ^apjie - y.zX})
“vineam meam.
Cum 'sero ooooooooooooo
oooo oooo oooooo
mautem "factum esset
°dicit pdominus qvinee etc.
Þetta stórkostlega verk varð ekki áhrifamikið sakir þess,
hve fá eintök voru prentuð og hve dýrt það var.
Vmsir telja þessa útgáfu ekki „editio princeps“, og má það
til sanns vegar færa að því levti, að önnur útgáfa kom fyr
1) Engin áherzlumerki eru í gríska textanum nema spir. asper.