Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Blaðsíða 269

269
upp með öðrum. Auk þess notaði hann fornlatneskar þýð-
ingar og feðra tilvitnanir. En mest dá menn þó það, hve
dómgreind hans var frábær í þessum efnum. Hjálparmeðul
hans voru í raun réttri lítil og fá. Sínaí-handritið var þá ekki
fundið og Yatikans-liandritið mjög lítið rannsakað. Cod.
Amiatinus liafði hann ekki nema í mjög ófullkomnum orða-
samanburði. Sýrlenzkar og koptískar þýðingar gat hann ekki
notað, því að liann var ekki lærður á þær tungur. En samt
vann liann úr þessu texta, sem var miklu betri en hann ætlaði
sér, því að það var alls ekki texti 4. aldar (enda sá texti ekki
sérlega mikils virði), heldur nær texta annarar aldar. Hefði
Lachmann liaft svi])aðar aðstæður og síðar iiafa skapast,
liefði liann sennilega náð lengra en nokkur annar í þvi að
komast nærri frumtextanum. — Þegar moldviðri það, sem í
fyrstu þyrlaðist upp, utan um þessa Nýja-testamentis útgáfu,
fór að dreifast, og menn sáu, að hér var í rauninni um þrek-
virki að ræða, var skorað á Lachmann að halda starfinu á-
fram. Á árunum 1842—1850 kom bezta útgáfa lians. I henni
er hæði gríski og latneski textinn.
Næst má nefna þann mann, sem einna mest þrekvirki liefir
unnið í rannsóknum, fundi og útgáfu Nýja-testamentis liand-
rita, Þjóðverjann Constantinus Tischendorf. Hefir áður verið
skýrt frá þvi, er liann fann Sínaí-handritið. Gaf hann út af
því tvær útgáfur. Fjölda annara bibliu-handrita gaf hann út,
bæði latnesk og grísk handrit, og bæði Gamla- og Nýja-testa-
mentið. Hann las fyrstur manna allt C-handritið (Efraíms út-
skafninginn). Og enn fór hann yfir og tók nákvæmlega orða-
mun úr fjölda liandrita. — Auk alls þessa gaf hann svo út
Nýja-testamentið livað eftir annað, og komst lengst í „áttundu
útgáfunni“, sem var hávísindaleg. Texti hennar kom út 1872,
en innganginum fékk hann ekki lokið. Hann dó árið 1874,
og lét eftir sig feikna safn, er fara átti til inngangsins. Við því
safni tók C. R. Gregory, Ameríkumaður, og samdi innganginn,
fádæma verk. Hefir hann síðar gefið hann út aukinn og end-
urbættan í sérstakri hók, gej’si stórri. Tischendorf notaði ekki
aðferð Lachmanns, að vísa öllu frá nema fáum beztu hand-
ritunum. Hann notaði ekki heldur aðferð Griesbaclis, að
mynda sér fyrst ákveðið kerfi, svo að segja bvrja á sögu text-
ans, heldur gekk hann á liandritasæginn eins og hann lá fyrir.
Útgáfur hans voru því mjög ólíkar liver annari. Hann þótti
helzt til mikill tilfinningamaður, og segja fróðir menn, að
hver útgáfa sé líkust þeim handritum, sem liann hafði þá